Co się robi z kukurydzy? Nie tylko popcorn. W Polsce rolnicy uprawiają jej coraz więcej, czy bez GMO?

Kukurydza jest najważniejszym zbożem paszowym uprawianym w skali globalnej. W Polsce w 2021 roku powierzchnia zasiewów tego gatunku przekroczyła 1,7 miliona hektarów i była o 21% wyższa niż w poprzednim. Z danych ARiMR wynika, iż w 2022 areał uprawy wynosi 1,86 mln ha, wzrósł w stosunku do poprzedniego roku o 8,5%.

W Polsce kukurydzę uprawia się przede wszystkim w 2 kierunkach, mianowicie na ziarno lub kiszonkę. W pierwszym przypadku liczą się przede wszystkim kolby i zebrane tam żółte ziarna. W drugim ścina się całą roślinę i taką paszą karmi zwierzęta, bydło.

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa przypomina, że w Polsce kukurydzę zaczęto uprawiać stosunkowo niedawno.

Pod koniec lat 90. dwudziestego wieku powierzchnia zasiewów kukurydzy wynosiła około 100 tys. ha. Po akcesji Polski do UE odnotowano wzrost popularności uprawy kukurydzy, co związane było z wprowadzeniem do użytku wydajniejszych odmian dostosowanych do warunków klimatycznych panujących w naszym kraju.

Kukurydza w ciągu dziesięcioleci bardzo powiększyła areał, na której jest uprawiana. Wielkość uprawy tej na ziarno wynosiła w 2010 roku 333 tys. ha, 5 lat później już 670 tys. ha, w 2020 r. było to 946 tys. ha. Wzrost powierzchni odnotowuje GUS również w przypadku kukurydzy na pasze:

• 2010 r. - 395 tys. ha
• 2015 r. - 555 tys. ha
• 2018 r. - 602 tys. ha
• 2019 r. - 600 tys. ha
• 2020 r. - 675 tys. ha

Najwięcej kukurydzy uprawia się w województwach: wielkopolskim (20 proc. powierzchni zasiewów w 2020 r.), kujawsko-pomorskim (14 proc.), mazowieckim (11 proc.) i dolnośląskim (10 proc.).

W Polsce kukurydza jest głównie zbożem paszowym. KOWR wyjaśnia, że ziarno kukurydzy stanowi cenny komponent mieszanek paszowych dla wszystkich gatunków zwierząt, zwłaszcza dla młodego pogłowia, które wymaga wyższej koncentracji energii w paszy.

W mniejszym stopniu kukurydzę przeznacza się na cele konsumpcyjne, ale ten segment rynku stale się rozwija, ze względu na wartości pokarmowe ziarna i wprowadzanie nowych odmian tego zboża przydatnych w przetwórstwie spożywczym. Przemysł spożywczy oferuje coraz większą gamę produktów kukurydzianych.

W sklepach dostępne są m.in. płatki, kasze i mąki kukurydziane, a coraz częściej pojawiają się także makarony, tortille i inne przetwory. W globalnym ujęciu zastosowania kukurydzy powstaje z niej:

• pasza dla zwierząt - zarówno z ziarna, jak i kiszonka z kukurydzy,
• płatki kukurydziane,
• mamałyga (potrawa z mąki lub kaszy kukurydzianej),
• kasza kukurydziana,
• mąka kukurydziana,
• popcorn,
• alkohol (piwa, Burbon),
• skrobia przemysłowa wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym, papierniczym, górniczym i budowlanym,
• bioetanol - zwłaszcza w USA,
• do produkcji biogazu.

W tym ostatnim zastosowaniu kukurydza jest rozdrabniana. Potem poddawana zakiszaniu. Bakterie rozkładają kukurydzę wraz z innymi materiałami organicznymi. Powstaje metan.

Pracownicy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa od 2018 roku kontrolują uprawy roślin pod kątem obecności GMO. Kukurydza badana jest na plantacjach nasiennych, jako materiał siewny w obrocie i na plantacjach produkcyjnych.

Na plantacjach kukurydzy, rzepaku i soi pracownicy wojewódzkich inspektoratów ochrony roślin i nasiennictwa pobierają próby liści, które są badane w Laboratorium Badania GMO Centralnego Laboratorium GIORiN w Toruniu.

W 2021 r. przeprowadzono ogółem 3019 kontroli upraw pod kątem obecności GMO. Większość dotyczyła kukurydzy. W odniesieniu do kukurydzy przebadano próbki pochodzące z Polski lub EU (Austria, Francja, Niemcy, Słowacja, Rumunia). Wykonano 13 243 analiz i 31 668 analiz jednostkowych.

Szczególny nacisk położony jest na uzyskanie materiału siewnego wolnego od GMO, dlatego niemal 100% plantacji nasiennych w Polsce objętych jest badaniami. Dodatkowo materiał siewny będący w obrocie, również przywożony spoza Polski, objęty jest kontrolą. W roku 2022 kontrole prowadzone są w podobnym zakresie jak rok temu.

PIORIN: Po czterech latach wykonywania zadania, kiedy to Inspekcja przeprowadziła ogółem blisko 10 tys. kontroli upraw i przebadała w laboratorium tyle samo prób materiału roślinnego, możemy stwierdzić, że Rzeczpospolita Polska jest krajem wolnym od upraw GMO.

Postęp hodowlany oraz nowoczesne technologie hodowli przyczyniły się do bardzo znacznego wzrostu wydajności tej uprawy. Z kolei rosnące zapotrzebowanie na surowiec zapewnia względną stabilizację rynku oraz dobre perspektywy jego rozwoju. Eksperci prognozują wyraźny wzrost zużycia kukurydzy na świecie - podaje Anna Rogowska, którą cytuje Wielkopolska Izba Rolnicza. W tym roku wzrosną też zbiory.

Amerykański Departament Rolnictwa USDA przewiduje także wzrost globalnych zapasów kukurydzy. W Polsce ceny ziarna będą podążały za zmianami na rynkach zagranicznych. Sytuacja geopolityczna nie napawa optymizmem. Jednak producenci kukurydzy mogą się czuć relatywnie bezpieczni.

W polskich rejestrze jest już ponad 200 odmian kukurydzy. Wśród nich te dobrze tolerujące niską temperaturę wiosną czy stres suszy. Dzięki temu uprawa kukurydzy możliwa i rentowna jest na niemalże całej Polsce. Jest to gatunek, który nie przysparza zbyt wielu problemów. Specjalistka zwraca uwagę, że ceny środków produkcji rosną w szybkim tempie.