Czy rafy koralowe radzą sobie ze zmianami klimatycznymi? W obserwacji tych wrażliwych ekosystemów naukowcom pomagają satelity

Fartuchy piaskowe to złoża piasku i innych materiałów uwięzione w lagunach raf koralowych przez tysiące lat. Gdy te fartuchy się gromadzą, wychwytują węglan wapnia wytwarzany przez koralowce, tworząc zapis zdrowia maleńkich zwierząt. Wahania klimatu i wynikające z nich zmiany pływów oceanicznych i składu chemicznego wody wpływają na ilość wytwarzanego przez koralowce węglanu wapnia, co znajduje następnie odzwierciedlenie w składzie fartuchów.

Naukowcy porównali pomiary in-situ ze zdjęciami satelitarnymi, wykorzystując oba zestawy danych do analizy ewolucji fartuchów piaskowych w czasie. Odkryli, że ta połączona metoda może pozwolić im przewidzieć reakcję raf koralowych na przyszłe zmiany klimatu.

- Jeśli uda nam się zrozumieć ewolucję fartuchów piaskowych na każdej rafie w czasie, możemy wykorzystać te dane do zarządzania rafami koralowymi i przygotowania się na zmiany klimatu – powiedziała profesor nadzwyczajny Ana Vila-Concejo, współdyrektorka University of Sydney i główna autorka badania.

Vila-Concejo dodała również, że tradycyjny sposób gromadzenia takich danych jest bardzo pracochłonny. - Wymaga aktywnego mierzenia składu chemicznego wody lub robienia tysięcy zdjęć, aby obliczyć, na ile każde stworzenie w ekosystemie przyczynia się do produktywności osadów węglanowych – wyjaśniła.

W ramach badania naukowcy zebrali ponad 100 000 pomiarów głębokości i składu chemicznego wody otaczającej rafy. Pomiary wykazały, że rafy koralowe obecnie wytwarzają tylko około połowy węglanu wapnia, który wytworzyły tysiące lat temu, co wyraźnie wskazuje na ich obecny gorszy stan zdrowia. Zdrowie ekosystemów było znacznie lepsze w przeszłości, a nowe dane wskazują wspływ zmian klimatu na obecne dane.

100-stronicowy raport opowiada o badaniach dwóch ekspertów naukowych – Eleanor Carter z Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Hansa Thulstrupa z Unesco – z ich 10-dniowej wycieczki do Queensland i rafy w marcu 2022 roku. Wizyta zbiegła się z siódmym odnotowanym masowym blaknięciem rafy spowodowanym globalnym ociepleniem.

Od lat Unesco i Komitet Światowego Dziedzictwa wyrażają obawy dotyczące wpływu zmian klimatu na rafę, a także składników odżywczych i osadów spływających z upraw trzciny cukrowej i bananów oraz wypasu bydła. Raport mówi, że chociaż włożono dużo ciężkiej pracy i postępów w poprawę jakości wody, ulepszenia są zdecydowanie zbyt wolne.

- Wielka Rafa Koralowa stoi w obliczu poważnych zagrożeń, które mogą mieć szkodliwy wpływ na jej nieodłączne cechy”. Spełnia kryteria wpisania na listę miejsc światowego dziedzictwa w niebezpieczeństwie – podano w raporcie.

Komitet Światowego Dziedzictwa jest organem decyzyjnym składającym się z 21 krajów, który sprawdza, w jaki sposób rządy – znane jako państwa-strony – chronią miejsca znajdujące się na liście i rozpatruje wnioski o nowe wpisy. Obecnie wciąż jeszcze nie jest pewne czy rafa otrzyma status zagrożonej.

Rafy koralowe to jedne z najbardziej zróżnicowanych ekosystemów na świecie. Polipy koralowe, zwierzęta odpowiedzialne przede wszystkim za budowę raf, mogą przybierać różne formy: duże kolonie budujące rafy, wdzięcznie płynące wachlarze, a nawet małe, samotne organizmy. Odkryto tysiące gatunków koralowców; niektóre żyją w ciepłych, płytkich, tropikalnych morzach, a inne w zimnych, ciemnych głębinach oceanu.

Ze względu na różnorodność życia w siedliskach tworzonych przez koralowce, rafy są często nazywane „morskimi lasami deszczowymi”. Około 25% ryb oceanicznych jest zależnych od zdrowych raf koralowych. Ryby i inne organizmy chronią się, znajdują pożywienie, rozmnażają się i wychowują młode w wielu zakamarkach utworzonych przez koralowce.

Rafy koralowe chronią wybrzeża przed sztormami i erozją, zapewniają miejsca pracy lokalnym społecznościom i oferują możliwości rekreacji. Są też źródłem pożywienia i nowych leków. Ponad pół miliarda ludzi jest zależnych od raf w zakresie żywności, dochodów i ochrony.

Niestety ekosystemy raf koralowych są poważnie zagrożone. Niektóre zagrożenia są naturalne, takie jak choroby, drapieżniki i burze. Inne zagrożenia są powodowane przez ludzi, w tym zanieczyszczenie, sedymentacja, niezrównoważone praktyki połowowe i zmiana klimatu, która podnosi temperaturę oceanów i powoduje ich zakwaszenie.

- Wiele z tych zagrożeń może stresować koralowce, prowadząc do ich blaknięcia i możliwej śmierci, podczas gdy inne powodują fizyczne uszkodzenia tych delikatnych ekosystemów. Podczas blaknięcia koralowców w latach 2014-2017 niezwykle ciepłe wody (częściowo związane z silnym El Niño) wpłynęły na 70% ekosystemów raf koralowych na całym świecie. Niektóre obszary zostały szczególnie dotknięte, jak Wielka Rafa Koralowa w Australii, gdzie wybielono setki kilometrów koralowców – wyjaśnia Narodowa Służba Oceaniczna i Atmosferyczna (USA).

Źródło: space.com, The Guardian, NOAA