Czym jest zanieczyszczenie światłem? Sprawdzamy, komu szkodzi światło i jaki ma wpływ na przyrodę. Źle sypiasz? Może właśnie przez światło

W obecnych czasach prawdopodobnie w którąkolwiek ulicę byśmy nie skręcili, będzie ona dobrze oświetlona. Jednak sztuczne światło w nocy może mieć negatywny wpływ na migrację dzikich zwierząt, wzorce hodowli czy sen ludzi i zwierząt. Nowe badania pokazują, że światło nocne może również odgrywać rolę w spadkach populacji owadów.

– Dopiero stosunkowo niedawno zaczęliśmy rozumieć, jak szkodliwe może być dla dzikiej przyrody zanieczyszczenie światłem. Coraz więcej badań pokazuje, że może być szkodliwe na wiele sposobów – dla roślin, ptaków, nietoperzy, owadów itp. – powiedział Douglas Boyes z brytyjskiego Centrum Ekologii i Hydrologii (UKCEH), w rozmowie z portalem Treehugger.

Zanieczyszczenie światłem jest tak powszechne w życiu miejskim, że prawie się nad tym nie zastanawiamy. Tymczasem:

• Zanieczyszczenie światłem zakłóca wzorce migracji i rozmnażania dzikich zwierząt.
• Niepotrzebne oświetlenie zewnętrzne marnuje energię i przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych.
• Złe, zbyt jasne oświetlenie powoduje niebezpieczne warunki jazdy, szczególnie dla starszych kierowców.
• Stała ekspozycja na sztuczne oświetlenie może zakłócać metabolizm i sen człowieka.

Podczas gdy inne formy zanieczyszczenia są powszechnie akceptowane jako szkodliwe (dym z kominów, zanieczyszczenia z samochodowych rur wydechowych), sztuczne światło zazwyczaj wciąż nie jest nawet brane w tym kontekście pod uwagę.

International Dark-Sky Association (Międzynarodowe Stowarzyszenie Ciemnego Nieba), organizacja non-profit, która w Stanach Zjednoczonych zajmuje się tą tematyką, wymienia cztery główne zanieczyszczenia światłem:

• skyglow, czyli połączone oświetlenie wszystkich źródeł światła, które tworzy jasny łuk w miejskim obszarze nocą;
• olśnienie, czyli nagłe, bardzo jasne światło powodujące dyskomfort, a nawet ból (takim światłem jest na przykład światło długie w samochodzie, które kierowca jadący nocą zapomniał wyłączyć i szkodzi w ten sposób kierowcy jadącemu z naprzeciwka);
• wtargnięcie, czyli pojawienie się w miejscu, w którym nie powinno takiego światła być (na przykład światło z latarni wpadające wprost do sypialni i zaburzające sen);
• bałagan, który występuje, gdy zbyt wiele źródeł światła jest skupionych razem. Może to być ulica oświetlana nie tylko lampami ulicznymi, ale jednocześnie wieloma elektronicznymi billboardami i wszelkimi reklamowymi tablicami świetlnymi.

Zanieczyszczenie światłem pochodzi ze sztucznych źródeł światła. Jednak sama koncepcja światła niekoniecznie oznacza zanieczyszczenie we wszystkich formach. Źródło światła staje się źródłem zanieczyszczenia światłem, zwykle z powodu gęstości, konstrukcji lub niewłaściwego użytkowania oprawy. Projekt oświetlenia to kolejny problem, ponieważ oprawy są często nieefektywne i nie rozróżniają, gdzie padają ich wiązki światła.

Sztuczne światło zakłóca nasz rytm dobowy, instynktowny rytm, za którym podążają ludzie, aby wiedzieć, kiedy się obudzić, iść spać i przeprowadzić inne naturalne procesy. International Dark-Sky Association podaje, że zanieczyszczenie światłem może zwiększyć ryzyko otyłości, depresji, zaburzeń snu.

Ptaki wędrowne stoją w obliczu poważnych zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem światłem, które zmienia naturalne wzorce światła i ciemności w ekosystemach. Może zmienić wzorce migracji ptaków, zachowania związane z żerowaniem i komunikację głosową. Ptaki zwabione sztucznym światłem w nocy, zwłaszcza gdy jest niskie zachmurzenie, mgła, deszcz lub podczas lotu na niższych wysokościach, stają się zdezorientowane i mogą krążyć w oświetlonych obszarach. To powoduje, że się męczą i mogą zderzyć się z budynkiem.

Żółwie też źle reagują na sztuczne światło. Dorosłe samice żółwi morskich szukają ciemnych plaż, aby złożyć jaja, ale nie schodzą na brzeg, jeśli jest za dużo świateł. Światło dezorientuje młode pisklęta, które zamiast do wody idą w stronę lądu i kończą swoje krótkie życie pod kołami samochodów.

Artykuł opublikowany w 2020 roku w czasopiśmie Insect Conservation and Diversity wykazał, że sztuczne światło w nocy może zakłócać rozmnażanie, a także rozwój larw i poczwarek nocnych motyli.

Rośliny przeprowadzają fotosyntezę, co oznacza, że wykorzystują światło słoneczne do wytwarzania energii i tlenu. Jednak sztuczne światło może zmienić ich cykl, skracając czas regeneracji, który przechodzą po okresie wzrostu.

Zdarza się, że rośliny zaczynają pączkować i kwitnąć wcześniej niż zwykle nie tylko przez ocieplenie temperatury, ale również ze względu na zanieczyszczenie światłem. Z czasem może to prowadzić do tego, że dwa gatunki, które są od siebie zależne (zwierzęta i rośliny), przestaną wchodzić ze sobą w interakcje.

Przede wszystkim wyłącz światło, które niczemu nie służy. Najtańszym, najbardziej oczywistym i najskuteczniejszym sposobem na zmniejszenie zanieczyszczenia światłem jest wyłączenie różnych rzeczy. Dotyczy to również elektroniki w domu, której aktualnie nie używamy, a która emituje światło oraz oświetlenia na zewnątrz.

Rozważ wymianę oświetlenia zewnętrznego na inteligentnie zaprojektowane oprawy o niskim współczynniku lśnienia oraz/lub takie, które mają wbudowany czujnik ruchu i włączą się tylko wtedy, kiedy się do nich zbliżymy.

Wymień konwencjonalne, wysokoenergetyczne żarówki na wydajne zewnętrzne świetlówki kompaktowe i reflektory LED. Przy okazji zaoszczędzisz na rachunkach, ponieważ żarówki ledowe pobierają mniej prądu niż te zwykłe.

Źródło: Treehugger, EcoWatch