Gatunki inwazyjne roślin i zwierząt w Polsce to nie tylko biedronka azjatycka i nawłoć. Trwa walka ze sprzedażą w internecie

Inwazyjne gatunki obce oddziałują negatywnie na różnorodność biologiczną, w tym na zmniejszenie populacji lub eliminowanie gatunków rodzimych, poprzez konkurencję pokarmową, drapieżnictwo lub przekazywanie patogenów oraz zakłócanie funkcjonowania ekosystemów, wyjaśnia Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.

Sięgnijmy po przykłady. Wśród gatunków szeroko rozprzestrzenionych GDOŚ na liście gatunków obcych zwierząt analizowanych w ramach projektu wymienia m.in. biedronkę azjatycką, norkę amerykańską, jenota, piżmaka, trawiankę, szopa pracza. W populacji izolowanej pojawia się np.:

• żółw jaszczurowaty,
• żółw malowany,
• krab wełnistoręki.

Warto wspomnieć wiewiórkę szarą oraz wiewiórkę czarną - gatunki występujące w uprawach i hodowlach. Wśród roślin takimi gatunkami inwazyjnymi są m.in. róża pomarszczona, niecierpek drobnokwiatowy czy [b]barszcz Sosnowskiego.

Problem inwazyjnych gatunków obcych stale narasta, głównie z powodu rozwoju globalnego handlu, transportu i turystyki, co może ułatwiać wprowadzanie i rozprzestrzenianie się gatunków obcych w środowisku, wskazuje GDOŚ.

GDOŚ: Proces ten wpływa na wzrost kosztów społeczno-ekonomicznych, zdrowotnych i ekologicznych na całym świecie. IGO stanowią zagrożenie dla rozwoju, poprzez swój wpływ na różne dziedziny gospodarki, jak: rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo, ale też na ekosystemy naturalne. Szkody te zwiększają się dodatkowo na skutek zmian klimatu, zanieczyszczenia środowiska, utraty siedlisk i przekształceń środowiska przez człowieka.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przekaże ponad 285 tys. zł dotacji na realizację projektu, który ma zapobiegać niebezpiecznym skutkom sprzedaży w sieci gatunków zagrażających polskiej przyrodzie. Pieniądze otrzyma Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”.

Całkowity koszt przedsięwzięcia pod nazwą „E-INWAZJE – identyfikacja i ograniczanie źródeł i dróg dystrybucji inwazyjnych gatunków obcych w handlu internetowym” sięgnie 317 tys. zł. „Salamandra” zamierza znacznie ograniczyć rozpowszechnienie IGO za pośrednictwem e-handlu.

Podstawową formą czynnego upowszechniania w Polsce kilkudziesięciu najbardziej „popularnych”, obcych gatunków inwazyjnych pozostaje obrót w internecie. Rośliny lub ich nasiona, będące głównym przedmiotem nielegalnego handlu, powszechnie trafiają do polskiego środowiska naturalnego.

Szczególnie niebezpieczne gatunki, których nie wolno wprowadzać do krajowych zasobów przyrodniczych, zostały wyszczególnione w rozporządzeniu ministra środowiska (z 9 września 2011 r.).

Handel gatunkami inwazyjnymi może wynikać z nieznajomości podstawowych przepisów dotyczących szkodliwych organizmów – nie tylko w społeczeństwie i wśród handlujących, a nawet w instytucjach publicznych i organach ścigania. Dlatego grupami docelowymi projektu PTOP „Salamandra” mają być przede wszystkim:

• policja,
• organy ochrony przyrody (RDOŚ, GDOŚ),
• podmioty prowadzące serwisy handlu internetowego,
• obywatele.

Jak podaje NFOŚiGW, zaplanowano szereg działań edukacyjnych kierowanych do całej społeczności, jednak ze szczególnym ukierunkowaniem na osoby handlujące w internecie, czyli sprzedawców i odbiorców IAS.

Niedozwolony handel ma być powstrzymywany głównie dzięki skutecznej identyfikacji źródeł, metod i kanałów dystrybucji gatunków objętych zakazem obrotu w Polsce i Unii Europejskiej, a także poprzez wsparcie ich blokowania (w tym monitoring efektów działań, ich modyfikację i uaktualnianie).

Założenia są takie, że w wyniku realizacji projektu, łączącego profesjonalny monitoring internetowego handlu oraz wspólne seminaria dla organów ścigania i organów ochrony przyrody (inicjujące współpracę i stałe wsparcie merytoryczne dla funkcjonariuszy), w ciągu 3 lat uda się w Polsce ograniczyć obrót obcymi gatunkami inwazyjnymi o ponad 75 proc.

Projekt pod umownym hasłem „ E-INWAZJE” będzie prowadzony przez PTOP „Salamandra” do końca kwietnia 2024 r.

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska na liście roślin należących do inwazyjnych gatunków obcych proponowanych do wycofania ze sprzedaży i uprawy wymienia:

Lista roślin stosowanych w ogrodnictwie należących do inwazyjnych gatunków obcych, w przypadku których uzgodniono potrzebę niewprowadzania ich do sprzedaży i uprawy („gatunki uzgodnione”).

• czeremcha amerykańska,
• klon jesionolistny,
• moczarka kanadyjska,
• nawłoć kanadyjska,
• nawłoć późna,
• nawłoć wąskolistna,
• rudbekia naga,
• świdośliwa kłosowa,
• tawuła kutnerowata,

Lista nie dotyczy odmian uprawnych (kultywarów), odmian botanicznych oraz form geograficznych, które nie są uznawane za inwazyjne.