GUS opublikował 29 listopada informację o "Ochronie środowiska w 2019 roku". W publikacji jest rozdział poświęcony ewidencji geodezyjnej Polski. Autorzy klasyfikują tu rodzaje gleb, wyszczególniają kierunki wykorzystywania gruntów w Polsce czy analizują zakwaszenie gleb w kraju.
Gleby w Polsce
- Gleby brunatne i płowe - ok. 52%
- Gleby bielicowe, bielice i rdzawe - 26%
- Czarnoziemy 1%
- Czarne ziemie 2%
- Mady 5%
- Rędziny 1%
- Glebby bagienne ok. 9%
- Gleby inicjalne i słabo wykształcone ok. 2%
- Gleby antropogeniczne
Powierzchnia geodezyjna Polski według kierunków wykorzystania gruntów
Nikogo nie zaskoczy fakt, że zdecydowana większość powierzchni kraju według ewidencji geodezyjnej w 2018 r. to użytki rolne i leśne, które zajmują ponad 90% gruntów. W tym można wyodrębnić użytki rolne, na które zagospodarowano 61% ziem, lasy i zadrzewienia obejmują 31% powierzchni Polski.
Z areału użytków rolnych, grunty orne stanowiły 73%, trwałe użytki zielone 20%, sady ok. 2%.
Powierzchnie co roku nieco się zmieniają. I tak na przykład w 2018 roku było o 17 tys. ha mniej użytków rolnych, niż w 2017. Dalej GUS odnotowuje, że nieużytki zmniejszyły się w porównaniu do roku ubiegłego o 4 tys. ha (0,8%), mniej było także użytków ekologicznych o 3 tys. ha (różnica o 6,9% rok do roku), gruntów leśnych oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych o 1 tys. ha (0,01%), a także terenów różnych o ok. 1 tys. ha (1,8%).
Rosła za to powierzchnia gruntów zabudowanych i zurbanizowanych o 20 tys. ha (1,2%), a powierzchnia gruntów pod wodami zwiększyła się o 6 tys. ha (0,9%).
Na co wykorzystywane są grunty w Polsce?
Grunty rolne - 19 221 301 ha (dane z 1.01.2019) w tym użytki rolne 18 759 797 ha
__________________________________
w tym:
- grunty orne 13 634 967,
- sady 283 121,
- łąki trwałe 2 233 944,
- pastwiska trwałe 1 577 574,
- grunty rolne zabudowane 551 233,
- grunty pod stawami 84 714
- grunty pod rowami 129 136
- nieużytki 461 504,
- grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych 265 108
__________________________________
- Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 9 533 639
- Grunty pod wodami 658 210
- Grunty zabudowane i zurbanizowane 1 735 239
- Użytki ekologiczne 40 361
- Tereny różne 81 781
Użytki rolne w Polsce na tle Europy
W 2017 r. powierzchnia użytków rolnych we wszystkich krajach UE wynosiła 182 mln ha. Największy kawałek tego rolniczego tortu należał do Francji. Użytki rolne w tym kraju zajmowały 29 mln ha, co stanowiło 15,8% powierzchni użytków rolnych we wszystkich krajach UE. Kolejna była Hiszpania z areałem 26 mln ha (14,5% użytków UE), Wielka Brytania – 18 mln ha (9,6%) oraz Niemcy – 17 mln ha (9,2%). Na piątym miejscu znalazła się Polska - 15 mln ha (8,0%).
W przeliczeniu na jednego mieszkańca najwięcej użytków rolnych przypadało na Litwie (1,03 ha), na Łotwie (0,99 ha), w Irlandii (0,94 ha) i w Estonii (0,76 ha). W Polsce na jednego mieszkańca przypadałom 0,38 ha użytków rolnych (13. miejsce wśród krajów europejskich).
Użytki ekologiczne, odłogi i rekultywacja
Od 2000 r. powierzchnia użytków ekologicznych wzrosła ponad 4-krotnie, z 9 tys. ha (tyle było w 2000 r.) do 40 tys. ha (w 2018 r.). Jednak w poprzednim sezonie uprawowym odnotowano zmniejszenie areału upraw ekologicznych o ok. 3 tys. ha. Zdecydowanie ubyło w kraju terenów pozostawionych samych sobie. "Od 2000 r. obserwowany jest spadek powierzchni odłogów i ugorów na użytkach rolnych z ok. 1290 tys. ha w 2000 r. do ok. 180 tys. ha w 2018 r.".
Rekultywacja
- W 2018 r. zrekultywowano 1,5 tys. ha gruntów (o 17% więcej niż w 2017 r.), powierzchnia gruntów zagospodarowanych utrzymała się na tym samym poziomie co w roku ubiegłym i wyniosła 0,5 tys. ha.
- Stopień rekultywacji i zagospodarowania gruntów zdewastowanych i zdegradowanych jest nadal niezadowalający i stanowił w 2018 r. odpowiednio 2,5% i 0,8% ogólnej powierzchni gruntów zdewastowanych i zdegradowanych, wynoszącej 62 tys. ha.
Zakwaszenie gleb w Polsce. Ponad 60% gruntów ornych wymaga wapnowania
Zakwaszenie gleb w Polsce stanowi jeden z najważniejszych czynników ograniczających produkcję roślinną. Przyczyny są zarówno po stronie natury (warunki klimatyczno-glebowe), jak i działalności ludzi.
Spójrzmy najpierw na te naturalne warunki. "W ponad 90% obszaru kraju występują gleby wytworzone z kwaśnych skał osadowych, powstałe w wyniku wymywania kationów o charakterze zasadowym. Proces ten stymulowany jest zwykle przez opady oraz niskie temperatury, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Nie bez znaczenia pozostają także procesy mikrobiologiczne".
Ile takich kwaśnych lub bardzo kwaśnych gleb mamy w kraju? Zależnie od województwa szacuje się, że od 30 od nawet ponad 80% powierzchni. Odczyn jest czynnikiem ograniczającym dobór i wielkość plonów roślin. Średnia dla Polski wynosi ok. 58% powierzchni gruntów ornych. 18% - około tylu wynosi udział gleb o odczynie obojętnym i zasadowym, nie wymagających wapnowania.
Nie zapominamy o silnym działaniu człowieka. "Stosowanie nawożenia oraz odprowadzanie z plonem kationów zasadowych wpływa na dodatkowe pogarszanie odczynu gleby. Szczególnie niebezpieczne jest wykorzystywanie nawozów fizjologicznie kwaśnych, przy niedostatecznych dawkach nawozów wapniowych, których zużycie odbiega od faktycznych potrzeb".
- W latach 2015-2018 potrzebie wapnowania podlegało 67% gleb rolnych, z czego dla 18% gleb nawożenie wapnem było konieczne, dla 14% – potrzebne, dla 17% gleb – wskazane, a dla 18% ograniczone.
- Jedynie dla nieco ponad 1/3 gleb rolniczych stosowanie nawozów wapniowych było zbędne.
- Najbardziej zakwaszone gleby odnotowano w województwie podkarpackim (dla 62% gleb nawożenie wapnem uznano za konieczne lub potrzebne) oraz w województwie małopolskim (gdzie wapnowanie było wymagane na 58% przebadanych powierzchni).
- Najmniejszą potrzebę wapnowania gleby stwierdzono w województwach kujawsko-pomorskim (na ponad 50% gleb uznano nawożenie wapnem za zbędne) oraz świętokrzyskim, wielkopolskim i zachodnio-pomorskim, gdzie ponad 40% gleb nie potrzebuje odkwaszania.
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, "Ochrona środowiska 2019".
Strefa Biznesu: Rolnicy zapowiadają kolejne protesty, w nowej formie
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?