Jak się robi smalec? Na wsiach to tradycja! W wersji klasycznej i z dodatkami. Tłuszcz sprawdzi się do smażenia pączków i faworków

Rozważania na temat smalcu warto zacząć od sposobu wyrabiania. Specjał wytapia się ze słoniny wieprzowej, finalnie płyn po przestygnięciu przyjmuje postać zagęszczonego tłuszczu, staje się smarowidłem. W tej formie może być nie tylko smacznym dodatkiem do pajdy chleba, ale także bazą do smażenia kotletów czy słodkości na tłusty czwartek. Choć jest źródłem kalorii, może też dostarczać ważnych tłuszczów nasyconych i nienasyconych.

Dawniej w gospodarstwach nie każdy miał na stanie świnie, jeśli je bito, to najczęściej na święta. Smalec więc nie stanowił codziennego pożywienia, a rarytas, który pojawiał się na specjalne okazje. Częściej mogli skusić się na niego zamożni mieszkańcy.

Co region, to smalec. Okazuje się, że wytopiony z wieprzowiny tłuszcz można różnie łączyć i uzyskiwać konkretny smak. Na liście produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi znajdują się:

• woj. pomorskie: smalec ze skwarkami (smôłt ze szpérkama), posiada drobne skwarki i małe kawałeczki słoniny,
• woj. pomorskie: smalec kociewski ze skrzeczkami, z dodatkiem skwarek, cebuli, jabłka i majeranku,
• woj. kujawsko-pomorskie: szary smalec po kujawsku, klasyczny wieprzowy tłuszcz ze skwarkami.

Jako ciekawostka, nie tylko z tłuszczu wieprzowego wytapia się smalec. Na liście produktów są też np. smalec z gęsi.

Choć część Polaków nie przekonuje się do smalcu i wybiera klasyczny olej rzepakowy lub słonecznikowy do smażenia potraw, to wiele przepisów, zwłaszcza tych przekazywanych z pokolenia na pokolenie, mówi o użyciu smalcu. Trwa karnawał, a za kilkanaście dni będziemy świętować tłusty czwartek. To czas, gdy królują pączki i faworki. W tym roku inflacja zbiera żniwa, ceny łakoci w cukierniach i piekarniach szokują, prawdopodobnie gospodynie zakasają rękawy i wybiorą opcję samodzielnego przygotowania.

• Temperatura tłuszczu: najlepiej, aby podgrzewał się stopniowo i ostatecznie sięgnął 180 stopni Celsjusza.
• Tłuszcz nie może być spalony.
• Faworki i pączki muszą mieć przestrzeń do smażenia, nie należy wrzucać ich za dużo do rondla.

Klasyczne pączki wykonuje się z ciasta drożdżowego, w przypadku faworków są to żółtka, mąka i śmietana. Co istotne, warto dodać spirytus – pomaga on wchłaniać tłuszcz w procesie smażenia.

Na wsiach smalec łączy się najczęściej ze skwarkami lub ogórkiem kiszonym, obecnie pojawia się coraz więcej wariacji. Tłuszcz łączy się z jabłkiem, cebulką, czosnkiem, a także suszonymi owocami. Powstają także smalce… wegańskie, na bazie np. fasoli. O to, aby tradycja wyrabiania smalcu nie odeszła w zapomnienie, dbają gospodynie wiejskie.

Zobacz przepisy nadesłane nam przez Koła Gospodyń Wiejskich:

Koło Gospodyń Wiejskich Dzikowianki

Składniki:

• 1kg słoniny,
• 2 szt. cebuli,
• 1 ząbek czosnku,
• 2 łyżki majeranku,
• sól,
• piieprz.

Słoninę należy przepuścić przez maszynkę do mięsa lub drobno pokroić. Przełożyć do głębokiej patelni lub wybranego garnka. Topić na wolnym ogniu, od czasu do czasu mieszając. Cebulę obrać, pokroić, a czosnek przepuścić przez praskę i dodać do topiącej się słoniny, ale już pod koniec smażenia. Całość topić, aż cebula stanie się szklista i lekko brązowa. Na koniec doprawić solą, pieprzem i majerankiem. Gotowy smalec przelać do słoika lub kamiennego naczynia i pozostawić do ostygnięcia. Najlepiej podawać na pajdzie domowego chleba z ogórkiem kiszonym.

KGW Annopole Nowe

Składniki:

• 1 kg słoniny,
• 0,5 kg mięsa mielonego wieprzowego,
• 4 ząbki czosnku,
• 1 jabłko,
• 4 cebule.

Wszystko włożyć do rondla, wcześniej krojąc cebulę na piórka, a jabłka na plastry. Dla smaku warto dać szczyptę soli i pieprzu. Zalać 1 litrem zimnej wody, trzymać na najmniejszym gazie przez 3 godziny, aż woda odparuje. Od czasu do czasu zamieszać. Można rozlać w słoiczki i mocno zakręcić.

KGW w Duczkach

Składniki:

• tłuszcz gęsi,
• kawałki skóry gęsi,
• podgardle wieprzowe,
• 50 ml wody,
• 6 średnich cebul,
• 3 jabłka (najlepiej szara reneta),
• 2 łyżki majeranku,
• 6 ziaren ziela angielskiego,
• 4 liście laurowe,
• 5 ziaren owocu jałowca,
• sól, pieprz do smaku.

Tłuszcz, skórę i podgardle zmielić w maszynce przy użyciu sita o grubych oczkach. Cebulę i jabłka obrać, pokroić. Zmielony tłuszcz przełożyć do rondla, dodać wodę. Wytopić na niewielkim ogniu, mieszać od czasu do czasu. Pod koniec wytapiania dodać cebulę, dusić do momentu zeszklenia, następnie dodać jabłka oraz wszystkie przyprawy (owoce jałowca rozgnieść) oprócz majeranku. Dusić jeszcze ok. 5-10 min do momentu uprażenia jabłek. Zestawić rondel z ognia, dodać majeranek. Wymieszać, przelać do naczynia i odstawić do wystygnięcia.