Drewno do wędzenia: jakie najlepsze do uwędzenia szynki, kiełbasy, boczku albo ryb?

OPRAC.:
Agata Wodzień-Nowak
Agata Wodzień-Nowak
Parametry określające dym wędzarniczy to: wilgotność, gęstość, skład chemiczny i temperatura.
Parametry określające dym wędzarniczy to: wilgotność, gęstość, skład chemiczny i temperatura. pixabay.com/ Przemek_Przybyl, BadziolTV
Od czego zależy kolor i smak wędlin z wędzarni? Jakie drewno wybrać do wędzenia szynki, ryby i kiełbasy albo boczku? Jakiej wilgotności powinno być wybrane drewno? Odpowiadamy na najważniejsze pytania. Podpowiadamy też, jakiego drewna lepiej nie używać do wędzenia, bo efekt może sprawić zawód smakowy. Własna wędzarnia w ogrodzie to niedawno spełnione marzenie? Zapraszamy do przewodnika.

Spis treści

Największe zainteresowanie wędzeniem jest przed najważniejszymi świętami w roku, czyli Bożym Narodzeniem i Wielkanocą, wtedy, gdy chcemy zjeść coś specjalnego. Wędzarnie chętnie uruchamiamy również w weekendy, gdy mamy więcej wolnego czasu. Co planujesz uwędzić tym razem?

Wędzenie mięsa i ryb to jedna z najstarszych metod konserwacji żywności

Wędzenie, podobnie jak solenie i suszenie mięsa i ryb, uznaje się za jedną z najstarszych metod utrwalania żywności pochodzenia zwierzęcego. Dziś to tylko jeden z wariantów wobec innych metod utrwalania i przechowywania jedzenia jak chłodzenie, zamrażanie, liofilizacja.

Wędzenie to pasja, sposób na dodatkowy zarobek albo tańsze przygotowanie wędlin domowej roboty. Dym daje specyficzny zapach, smak i barwę. Zawarte w nim związki chemiczne konserwują, aromatyzują i nadają złocistobrązową barwę szynce, kiełbasie czy rybie. Najwięcej wędzimy przed świętami, ale lubimy też w weekendy.

Dym podczas wędzenia powoduje utwardzenie przylegających do osłonki wędlin łańcuchów polipeptydowych (proces powstawania „wtórnej skórki”), wyjaśniają autorzy Poradnika Dobrego Wędzenia, który powstał w Centrum Doradztwa Rolniczego*,

„Działanie dymu wędzarniczego opóźnia także procesy oksydacji substancji, a szczególnie autooksydacji tłuszczów wchodzących w skład farszu produktu. Niektóre ze składników dymu posiadają właściwości hamujące rozwój i namnażanie mikroorganizmów, co pozwala na przedłużenie okresu trwałości (przy zachowaniu zasady niezbyt długiego oddziaływania dymu na wędzony produkt)”.

Jakim drewnem wędzić? Gatunek ma wpływ na posmak i kolor mięsa

Drewnem rozpala się ognisko, trociny natomiast służą do zagęszczania dymu. Stosowanie do wędzenia drewna z drzew liściastych, a szczególnie olchy, ma w Polsce kilkuwieczną tradycję. Obecnie, w związku z rozwojem techniki wędzarniczej, oprócz drewna w kawałkach, stosuje się jego pochodne – zrębki wędzarnicze (grube wióry) oraz trociny.

Ze względów zdrowotnych, oprócz techniki wytwarzania dymu, dużo uwagi poświęca się również doborowi i przygotowaniu materiału drzewnego do wędzenia.

Od tego, jakiego drewna użyjemy do wędzenia, zależy kolor i aromat na przykład naszej szynki albo ryby. Jakie wybrać? Praktycy radzą, by do wędzenia używać drewna z drzew liściastych, tlącego się, bez kory, najczęściej:

  • bukowego,
  • grabu,
  • wiązu,
  • dębu,
  • olchy,
  • akacji,
  • śliwy,
  • jabłoni,
  • gruszy,
  • klonu.

W celu nadania produktom specyficznego smaku i aromatu dodaje się podczas wędzenia jałowca w formie jagód, chrustu czy innego gatunku drewna.

Wybór drewna do wędzenia ma znaczenie. Jaki efekt dają wiśnia, dąb lub orzech?

Stosując odpowiednie drewna, można uzyskać różne walory smakowe i zapachowe, podkreślają autorzy Poradnika Dobrego Wędzenia. Czego zatem możemy spodziewać się po konkretnych gatunkach drewna?

  • Jabłoń - bardzo łagodny dym z subtelnym owocowym posmakiem lekko słodki, można stosować do wędzenia drobiu, barwi skórkę drobiu na kolor ciemnobrązowy;
  • Wiśnia - podobne walory smakowe dymu do dymu jabłoni, ale jest lekko gorzki, można stosować do wędzenia drobiu, barwi skórkę na kolor ciemnobrązowy;
  • Klon cukrowy - dym nadaje wędzonkom łagodny i lekko słodki smak oraz złocistożółty kolor, stosować do wędzenia ryb i wołowiny;
  • Jesion - szybko się pali i opieka potrawy, ostry z lekkim wyróżniającym go smakiem, nadaje wędzonkom złocistożółtą barwę, świetny do dziczyzny,
  • Winorośl - dostarcza dużo dymu, każdy gatunek innego, wszystkie rodzaje posiadają jednak generalnie bogaty i głęboki smak owocowy, polecana szczególnie do wędzenia ryb i drobiu;
  • Akacja - uzyskujemy cytrynowy kolor wędzenia, szczególnie polecana do wędzenia drobiu oraz wieprzowiny;
  • Bez - dym bardzo lekki, łagodny, subtelny z odrobina zapachu (smaku) kwiatowego, polecany do wędzenia owoców morza i baraniny;
  • Dąb czerwony - jedno z najszybciej palącego się drewna, wyczuwalny smak miodu, oraz posmak ziemisty z odrobiną goryczki, daje barwę brązową.
  • Dąb biały - jest nieco łagodniejszy, nadaje potrawom zabarwienie ciemnożółte, polecany do wędzenia wołowiny, ryb i drobiu;
  • Buk - nadaje potrawom wędzonym zabarwienie złocistożółte, zalecany szczególnie do wędzenia wieprzowiny oraz ryb;
  • Grusza - paląc drewnem gruszy, uzyskamy w czasie wędzenia barwę czerwonego wina, wędzić przede wszystkim drób;
  • Olcha - najczęściej stosowane drewno w Polsce do wędzenia, uzyskuje się ciemnożółty kolor, przechodzący w brąz, polecany do wędzenia wszystkich mięs i ryb;
  • Orzech - uzyskujemy ciemnożółte zabarwienie mięs oraz specyficzny aromat potraw, do wędzenia drobiu i ryb;

Podpowiedź. W końcowej fazie wędzenia możemy dodać zioła i przyprawy, na przykład starty czosnek, paprykę, cebulę, pieprz, tymianek. Dorzucamy takie dodatki bezpośrednio do paleniska, co spowoduje powstanie dużej ilości aromatycznego dymu i nada potrawom specyficznego zapachu i smaku.

Jakiego drewna nie używać do wędzenia kiełbasy, ryby, szynki czy boczku?

Nie każdy rodzaj drewna sprawdzi się w przypadku wędzenia. Nie stosuje się w takim przypadku drewna z drzew iglastych. Wyjątek stanowi jałowiec, jednak należy podkreślić, że takie drewno wykorzystujemy w wędzeniu z umiarem.

Dlaczego do wędzenia nie stosuje się drzew iglastych? Powodem jest zawartość w takim drewnie dużych ilości związków żywicznych, które wpływają na gorzkawy smak wędzonek, ich nieprzyjemny zapach, a także z powodu dużych ilości sadzy, które powstają podczas procesu palenia.

Wilgotność drewna i zabarwienie wędzonych produktów

Bardzo istotną rolę w wędzeniu żywności odgrywa jakość i wilgotność drewna oraz jego pochodnych. Dopuszczalna wilgotność nie powinna przekraczać 25 proc., zalecają autorzy poradnika z Centrum Doradztwa Rolniczego.

To powoduje, że drewno, zrębki i trociny powinny być przechowywane w pomieszczeniach zadaszonych, chronione przed wilgocią (trociny i zrębki muszą być co jakiś czas przerzucane na pryzmach, aby powietrze mogło wniknąć w głąb pryzm). Drewno suche powoduje korzystniejsze efekty wędzenia, szczególnie zmniejsza ilość tworzących się WWA, ponieważ wzrost energetyczności drewna zmniejsza jego zużycie, oraz zmieniają się warunki żarzenia.

Na intensywność osadzania się dymu na produkcie wpływ mają:

  • temperatura i wilgotność powietrza podczas obróbki,
  • czas trwania obróbki,
  • stężenie dymu w komorze,
  • wielkość batonów wędlin,
  • właściwości osłonki (osłonka sztuczna, jelito naturalne),
  • odstęp między wędzonymi produktami.

Ile kosztuje taki drewno do wędzarni, jeśli nie mamy własnego? Sięgamy po przykłady ogłoszeń w sieci:

  • suche drewno olcha do wędzenia z Mazur, paczka 26 kg za 60 zł,
  • zrębki do wędzenia buk i olcha, 15 kg za 51 zł,
  • drewno czereśni o wilgotności poniżej 20 proc., szczapy o długości 30 cm, paczka 10 kg za 49 zł,
  • drewno owocowe wiśnia i czereśnia, wilgotność 20-30 proc., szczapki ok. 25 cm, ok. 10 kg za 38 zł.

*Poradnik Dobrego Wędzenia powstał w 2014 roku w ramach projektu „Wpływ procesu wędzenia na bezpieczeństwo żywności”.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Strefa Biznesu: Rolnicy zapowiadają kolejne protesty, w nowej formie

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera