Kleszcze przez cały rok i to z Afryki? Gatunków kleszczy w Polsce przybywa, a wszystko to przez ocieplenie klimatu

Obrzeżek gołębi, kleszcz pospolity, łąkowy, kleszcz psi – to niektóre z gatunków, które żyją w naszym kraju, ale rodzajów kleszczy przybywa. Głównie ze względu na zmiany klimatyczne wydłużył się okres aktywności tych pajęczaków w ciągu roku.

- Mamy coraz mniej dni, w których występują temperatury poniżej zera i śnieg, kiedy kleszcze są nieaktywne. Teraz możemy je spotkać często nawet w grudniu czy styczniu, więc mamy jeszcze silniejsze wrażenie, że jest ich więcej – mówi dr inż. Anna Wierzbicka.

W ostatnich latach zwiększyła się powszechna świadomość dotycząca zagrożeń związanych z kleszczami, więc dodatkowo zwracamy na nie uwagę. – Do tego dochodzi występowanie naturalnych żywicieli, w tym różnych zwierząt kopytnych leśnych, których w Polsce przybyło od lat 80 ubiegłego wieku. A im więcej żywicieli, tym więcej kleszczy – dodaje Wierzbicka.

Nie ma jednej temperatury odpowiedniej dla wszystkich 19 gatunków kleszczy występujących w Polsce. Dla jednego gatunku optymalna jest lekko powyżej zera, a dla innego +5-7 stopni.

Innym, ważnym czynnikiem jest wilgotność powietrza. Kleszcze, aby przeżyć, potrzebują dużej wilgotności, dlatego susza to warunki, które utrudniają im życie. - W wyniku zmian klimatycznych, dni suchych, zwłaszcza w okresie wiosennym i letnim, mamy coraz więcej. W konsekwencji z jednej strony sprzyja to długim okresom występowania kleszczy, ale z drugiej obniża aktywność w najcieplejszym okresie, bo jest za sucho – tłumaczy Anna Wierzbicka.

To, czy możemy uznać kleszcze za gatunek całoroczny, zależy od intensywności zimy oraz miejsca w Polsce. Zdarza się, gdy jest mało dni ze śniegiem i ujemnymi temperaturami, że kleszcze są aktywne prawie przez cały rok.

- Kilka lat temu prowadziliśmy w Wielkopolsce badania, w ramach których szukaliśmy kleszczy w Puszczy Noteckiej i w lasach doświadczalnych Puszczy Zielonki regularnie co miesiąc. W lutym było wyjątkowo zimno i nie znaleźliśmy ich, ale w innych miesiącach już tak. Kleszcze można uznać za gatunek prawie całoroczny właśnie na terenie Wielkopolski. Na wschodzie Polski i w górach wciąż są to organizmy tylko wiosenne i letnie – wyjaśnia Wierzbicka.

Wszystkie gatunki kleszczy, jakie występują dziś w Polsce, były już znane w latach 30. ubiegłego wieku. Nawet te afrykańskie już wcześniej były w Polsce obserwowane. Wynika to z faktu, że są one przenoszone przez ptaki wędrowne, ale dzisiaj wygląda to groźniej. Dlaczego?

- Kiedyś kleszcz wędrowny (afrykański) spadał ze skrzydła czy nogi ptaka i umierał, bo było mu za zimno. Dzisiaj z powodu zmian klimatycznych temperatura w Polsce coraz częściej jest dla niego odpowiednia. Mamy w kraju już lata tropikalne i nimfa lub larwa kleszcza ma większe szanse na przeżycie – przeobraża się, znajduje kolejnego żywiciela i normalnie rozwija się – tłumaczy leśniczka.

Kleszcze są wektorami wielu chorób. Przykładowo w Stanach Zjednoczonych ludzie są czasem uczuleni na samą ślinę kleszcza. Jeżeli chodzi o choroby odkleszczowe w Polsce, zagrożenie rośnie, bo jesteśmy coraz dłużej w trakcie roku narażeni na ataki tych pasożytów.

Gatunki egzotyczne przenoszą inne choroby niż kleszcz pospolity lub łąkowy, co sprawia, że teraz możemy zachorować na gorączkę zachodniego Nilu, nie będąc nawet nad Nilem. - Problemem jest też diagnostyka chorób odkleszczowych. Nawet w przypadku boreliozy nie jest na wysokim poziomie, tym bardziej w odniesieniu do chorób tropikalnych – mówi Wierzbicka.

Kleszcze mają naturalnych wrogów, ale nie ma takiego gatunku ptaka, który zje wszystkie kleszcze w okolicy. Polem realnego wpływu może być aktywna walka ze zmianami klimatycznymi, bo wtedy nie będą u nas krążyły wspomniane kleszcze z Afryki czy znad Morza Śródziemnego i będziemy mniej zagrożeni egzotycznymi chorobami.

Źródło: Pro Science