Kleszcze spotkasz także zimą, mogą być źródłem chorób zawodowych u rolników. Jak chronić się przed insektami?

Kleszcze są najbardziej aktywne od wiosny do późnej jesieni, jednak zimą, w ciepłe dni, gdy temperatura wzrasta do ok. 5 stopni Celsjusza, mogą zaatakować. Jak podaje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w 2022 roku odnotowano 194 zachorowań wśród rolników – zakończyły się one wypłatą jednorazowych odszkodowań z tytułu uszczerbku na zdrowiu lub śmiercią. 162 z nich spowodowanych było boreliozą, 11 odkleszczowym zapaleniem mózgu.

Za rolniczą chorobę zawodową uważa się chorobę, która powstała w związku z pracą w gospodarstwie rolnym, jeżeli choroba ta jest objęta wykazem chorób zawodowych określonych w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu Pracy (Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, art. 12).

W Polsce można wyróżnić 19 gatunków kleszczy, najliczniejsze są kleszcze pospolite. Zasięg występowania przedstawicieli grupy stawonogów z roku na rok się poszerza. Najczęściej spotkamy kleszcze w lasach liściastych, mieszanych, miejscach zacienionych, często jednak wychodzą do miast, widoczne są w parkach, okolicach rzek, ogródkach działkowych i na polach.

Ukłucie kleszcza jest bezbolesne, dlatego wielu z nas długo nie zauważa go w ciele. Warto jednak regularnie oglądać swoje ciało, szybkie wyjęcie insekta może uratować nas przed groźnymi chorobami.

Najczęściej przenoszona jest borelioza, atakuje skórę, tkanki i nerwy. Pierwszym objawem jest tzw. rumień wędrujący, rozszerza się wokół miejsca ukłucia, zwykle po kilku tygodniach. Jakakolwiek plama na rękach, nogach lub innych częściach ciała, powinna być sygnałem do niepokoju. Nie ma regularnego kształtu, wraz z jej pojawieniem się mogą wystąpić nudności, bóle głowy, gorączka, bóle mięśni, zaburzenia rytmu serca oraz zmęczenie. Trzeba jednak pamiętać, że zwykłe zaczerwienienie nie jest alarmujące, to normalna reakcja organizmu po ugryzieniu.

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest poważną chorobą wirusową, która prowadzi do powikłań. Atakuje komórki nerwowe i ich struktury w mózgu. Większość przypadków przebiega bezobjawowo, zdarza się też, że widoczne są gorączka, zmęczenie, bóle głowy, bóle mięśni, a więc objawy podobne do boreliozy. Dopiero w drugiej fazie choroby uwidaczniają się zaburzenia świadomości, sztywność karku i porażenie kończyn.

Główny Inspektorat Sanitarny przypomina, że kleszcza można usunąć samodzielnie. Trzeba jednak pamiętać o kilku zasadach.

1. Specjalnym zestawem lub pęsetą należy chwycić kleszcza tuż przy skórze i pociągnąć go zdecydowanym ruchem do góry. Nie należy zgniatać ani szarpać insekta, a także smarować go wcześniej maściami lub kremami.
2. Po wyjęciu kleszczy trzeba upewnić się, że żadna jego część nie została w ciele. Często zdarza się, że w skórze dalej tkwi główka lub inny oderwany fragment.
3. Miejsce wkłucia oraz ręce należy dobrze zdezynfekować.
4. Jeśli po jakimś czasie w obrębie miejsca występowania kleszcza pojawi się obrzęk, należy zgłosić się do lekarza.

Lepiej zapobiegać niż potem leczyć. Z takiego założenia powinien wyjść każdy z nas. Wybierając się w miejsca pełne roślinności, warto mieć na sobie odpowiedni ubiór: wysokie buty, odzież z długimi rękawami i nogawkami, nakrycie głowy. Kleszcze potrafią wbić się w każdą partię ciała, chętnie jednak wybierają te cienkie, łatwo dostępne i dobrze ukrwione, np. szyję, pachy, zagłębienia w łokciach i pod kolanami.

Źródła: KRUS, GIS