Lista tradycyjnych potraw wigilijnych z wykazu ministerstwa rolnictwa. Znane pierogi nie tylko od Solejukowej

Na kujawskiej wieczerzy wigilijnej dominowały potrawy z suszonych grzybów. Dodawano je do barszczu, stanowiły składnik farszu do uszek i do pierogów z kapustą i grzybami. W niektórych rejonach Kujaw przyrządzano je jako oddzielną potrawę, na różne sposoby. Jednym z głównych składników postnych dań jest również kapusta.

Ten i inne regiony mają swoje tradycyjne świąteczne potrawy na wigilię i święta Bożego Narodzenia. Są wśród nich dania postne i pyszne ciasta.

Skomponowaliśmy przykładową listę, którą można zainspirować się w poszukiwaniu tradycyjnych smaków, jakie tworzyły nasze babcie.

• Dolnośląskie - miodowe pierniczki z Przemkowa
• Kujawsko-Pomorskie - wigilijna zupa z suszonych śliwek, pierogi z kapustą kiszoną i ziemniakami, kluski z makiem
• Lubelskie - karp w śmietanie po poniatowsku, makowiec lubartowski, piernik lubelski, kapusta z grochem i śmietaną z Gorzkowa
• Podkarpackie - kapusta wigilijna po Pysznicku, barszcz kwaszony z buraka ćwikłowego
• Mazowieckie - jaglaki (gołąbki z kaszy jaglanej i kapusty kiszonej), kapusta z grochem z Radziwiłłowa
• Wielkopolskie - barszcz czerwony czysty na wywarze grzybowym, piernik z Krzywinia – figurka Św. Mikołaja
• Podlaskie - makowiec z Ejszeryszek
• Pomorskie - gołąbki z pęczaku z grzybami, kapuśniaczki żuławskie - delikatne drożdżowe bułeczki z nadzieniem kapuściano-grzybowym, piernik z kamionki, kociewska polewka owocowo‑grzybowa
• Opolskie - Mołcka – potrawa wigilijna z suszonych owoców, miodu i piernika, gołąbki z kaszy gryczanej i ziemniaków

Wymienione potrawy widnieją na Liście produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Na Dolnośląskiej Liście Produktów Tradycyjnych znajdują się miodowe pierniczki z Przemkowa. Oprócz miodu, do wypieku pierników używana jest dobrej jakości mąka, masło, jaja, sól oraz przygotowywana w odpowiednich proporcjach przyprawa korzenna, na którą składa się: pieprz, goździki, cynamon, imbir, kardamon, gałka muszkatołowa. Do dekorowania pierników stosowany jest lukier przygotowywany z cukru pudru i soku z cytryny.

W Dolnośląskim zarejestrowano również pszenno-żytnie pierniki z Oleśnicy. Kujawsko-Pomorskie również ma piernikowe propozycje. To m.in.:

• pierniki w Torunia
• kujawskie pierniki z ziemniakami
• piernik na karmelu/Brukowiec kujawski

Kujawskie grzybki wigilijne

Ważne, by dzień przed Wigilią namoczyć suszone grzyby. Potem trzeba je ugotować do miękkości w tej samej wodzie, w której się moczyły. Następnie kroimy cebulę w kostkę i podsmażamy ją na maśle. Do cebuli dodajemy ugotowane grzyby oraz sól i pieprz do smaku. Smażymy do wytworzenia gęstego, zawiesistego sosu. Pod koniec smażenia można dodać śmietankę lub odrobinę mąki i jeszcze chwilę razem podsmażyć.

Na Kujawach i Pałukach groch i kapustę przygotowywano oddzielnie. ½ kg kapusty kiszonej, krótko prużyć w garnku pod przykryciem z dodatkiem masła oraz ziela angielskiego i liścia laurowego. Dawniej powszechnym dodatkiem był olej lniany. ½ kg grochu uprzednio namoczonego gotować do miękkości z dodatkiem masła, soli i majeranku oraz pieprzu, także czosnku.

Potrawa wigilijna, której nie może zabraknąć na stole to zupa, ale nie zawsze czerwony postny barszcz. oto inna możliwość - zupa z suszonych śliwek.

Śliwki płuczemy i moczymy w zimnej wodzie przez noc. Następnie gotujemy owoce w tej samej wodzie wraz z przyprawami np. goździkami. Kiedy śliwki zmiękną, wywar zaprawiamy śmietaną z mąką pszenną. Wigilijna zupa z suszonych śliwek najczęściej podawana jest z kluskami, oczywiście ręcznie robionymi.

Rano w dzień Wigilii stawiano garnek z napęczniałym grochem na blasze do gotowania i gotowano do miękkości - w tej samej wodzie, w której był moczony. W osobnym garnku gotowano kapustę kiszoną. Następnie do garnka z kapustą wlewano zimną wodę i gotowano. Po niedługim czasie odlewano wodę i dodawano zimnej i ponownie gotowano do momentu, aż kapusta przestała być kwaśna.

W końcowej fazie gotowania do kapusty dodawano 4 garście jagieł (kaszy jaglanej) uprzednio wypłukanej i gotowano do miękkości. Do tak przygotowanej kapusty wlewano ugotowany groch razem z wodą, w której się gotował i wszystko gotowano powoli, mieszając od czasu do czasu, aby się nie przypaliło. Nieco później dodawano podsmażoną na maśle cebulę oraz wiejskiej śmietany. Na koniec doprawiano solą, pieprzem i podawano do stołu wigilijnego

Do przygotowania kilku litrów kwasu wykorzystywano kilogram kiszonej kapusty, kasze jaglaną i suszone grzyby. Kapustę płukano, dzięki czemu uzyskiwano tzw. kwaśną wodę, w której następnie ją obgotowywano. Po upływie pół godziny dodawano kaszę. Wszystko razem gotowano do miękkości. W tym czasie przygotowywano także grzyby, które poprzedniego dnia zalewano wodą.

Po ugotowaniu odcedzano je, a następnie krojono w cienki paski i wraz z połową wywaru, dodawano do kwasu kapuścianego. Na końcu potrawę solono do smaku. Kwas podawano z ugotowanymi ziemniakami, okraszonymi cebulą i omaszczonymi olejem lnianym

Zimą zamiast parzonych liści, wykorzystywano kiszone liście kapusty. W kolejnym etapie nakładano na nie farsz, który składał się z kaszy jaglanej. Do kaszy dodawano siekaną kiszoną kapustę, którą najpierw płukano (jeżeli zachodziła taka potrzeba - dodatkowo gotowano), a następnie dodawano pieprz, olej i cebulę.

Zwinięte jaglaki gotowano, duszono, smażono na oleju lub niekiedy pieczono w piecu. Dla większego zabezpieczenia związywano je nitką. Jak czytamy w zgłoszeniu na Listę produktów tradycyjnych, jaglaki były potrawą codzienną. Jednak nie mogło ich również zabraknąć na wigilijnym stole.