Mobilne instalacje przedstawiające ludzkie płuca pokazały, które polskie miasta są bardzo zanieczyszczone. Na świecie też nie jest dobrze

Dwumetrowy model ludzkich płuc „oddycha” pochłaniając zanieczyszczenia powietrza, które osiadają na białej materii pokrywającej instalację. Zależnie od poziomu zanieczyszczenia powietrza materia przybiera grafitowy, a nawet czarny kolor. Instalacja ustawiana była na dwa tygodnie w różnych lokalizacjach.

– Obserwowanie, jak zmienia się kolor płuc, to bardzo pouczające doświadczenie. Pomimo lekkiej i wietrznej zimy mobilne płuca pokazały, że powietrze w wielu miejscowościach jest fatalnej jakości. Wystarczy spojrzeć na kolor, jaki przybierają płuca po dwóch tygodniach „oddychania” w zasmogowanych miejscowościach. Grafitowy kolor w Czerwionce-Leszczyny, czarny w Chełmcu czy Zabrzu pokazuje, że w bezwietrzne dni smog ma się bardzo dobrze – mówi Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego.

Nie tylko gminy ze Śląska czy Małopolski zmagają się ze smogiem. Spośród 63 lokalizacji najciemniejszy kolor przybrały płuca ustawione w Bydgoszczy, w dzielnicy Miedzyń.

– Dostrzegamy pewien nieznaczny postęp w likwidacji „kopciuchów”, ale istnieje realna groźba, że ten proces zostanie zatrzymany, a nawet odwrócony – ostrzega Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. – Programy dotacyjne do wymiany kotłów nie będą skuteczne, jeśli nie będzie towarzyszyć im konsekwentna polityka antysmogowa – dodaje.

Guła mówi o luzowaniu przepisów w obszarze ochrony powietrza, czyli dopuszczanie do sprzedaży najgorszej jakości węgla czy luzowanie uchwał antysmogowych w niektórych województwach. Efekty można zobaczyć na mobilnych płucach.

Przykładem dobrego działania jest Kraków, gdzie dzięki zakazowi spalania węgla i drewna stężenie pyłów i rakotwórczego benzoapirenu spadło o ponad 40 proc. Na stacji tła na krakowskim Kurdwanowie liczba dni smogowych w latach 2012-2022 spadła ze 116 do 40! Kraków pokazuje, że jest sposób na smog, ale konieczne jest również konsekwentne działanie i determinacja.

Polski Alarm Smogowy przypomina, że w Polsce wykorzystywanych jest wciąż około 3 miliony tzw. „kopciuchów” – przestarzałych kotłów na węgiel i drewno. To one stanowią główną przyczynę zanieczyszczenia powietrza pyłem czy rakotwórczym benzo[a]pirenem. – Wymiana tego typu urządzeń na nowoczesne ogrzewanie, wraz z inwestycjami poprawiającymi efektywność energetyczną domów rozwiąże nie tylko problem fatalnej jakości powietrza w Polsce, ale również przyniesie realne korzyści gospodarstwom domowym w postaci niższych rachunków za ogrzewanie – dodaje Guła.

PAS namawia właścicieli domów jednorodzinnych ogrzewanych „kopciuchami” do skorzystania z programu Czyste Powietrze, dzięki któremu można pozyskać dotacje do 66, 99 lub 135 tysięcy zł, w zależności od poziomu zarobków.

W ubiegłym roku zanieczyszczenie powietrza w około 90 proc. analizowanych krajów przekroczyło wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia. Powietrze ma właściwą jakość w zaledwie 13 krajach – podała stacja CNN.

Tylko sześć państw:

• Australia,
• Estonia,
• Finlandia,
• Grenada,
• Islandia
• i Nowa Zelandia

oraz siedem terytoriów na Pacyfiku i Karaibach, w tym Guam i Puerto Rico, spełniło w ubiegłym roku wytyczne WHO dotyczące jakości powietrza. Zgodnie z nimi poziom zanieczyszczeń nie może przekraczać 5 mikrogramów na metr sześcienny – wynika z opublikowanego raportu IQAir, szwajcarskiej firmy zajmującej się technologią jakości powietrza.

W siedmiu krajach zanieczyszczenie przekraczało 50 mikrogramów na metr sześcienny:

• Czadzie,
• Iraku,
• Pakistanie,
• Bahrajnie,
• Bangladeszu,
• Burkina Faso,
• Kuwejcie
• i Indiach.

Nie wszystkie kraje badają jakość powietrza. Zwłaszcza w państwach rozwijających się brakuje instalacji zbierających informacje. Glory Dolphin Hammes, dyrektor generalna IQAir w USA powiedziała, że za każdym razem, kiedy do raportu dodawany jest nowy kraj, w którym wcześniej nie zbierano danych o jakości powietrza, państwo to nieuchronnie trafia na szczyt listy krajów o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu. Tak było np. z Czadem w 2021 roku.

– Afryka jest prawdopodobnie najbardziej zanieczyszczonym kontynentem na planecie, ale nie mamy wystarczających danych, aby to stwierdzić – powiedziała Hammes telewizji CNN.

Źródło: Polski Alarm Smogowy, PAP