Najważniejsze zmiany w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego

Jakie są obecne założenia? Przypominamy najważniejsze z nich. Zdaniem autorów projektu ustawy jej celem jest wzmocnienie obrony ziemi rolniczej w Polsce przed spekulacyjnym nabywaniem. Dlatego "niezbędne jest wstrzymanie sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w okresie 5 lat od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy". 

Jak podaje ministerstwo rolnictwa, takie rozwiązanie jest odpowiedzią na postulaty rolników, "którzy chcą mieć równe szanse w dostępie do państwowej ziemi rolnej w Polsce, a w skutek ustawicznego wzrostu cen nieruchomości rolnych nie mają obecnie wystarczajacych środków na ich zakup". Dlatego też w najbliższych latach podstawową formą działalności ANR będzie dzierżawa. 

Czego z zasobów własności rolnej skarbu państwa nie będzie można sprzedać przez 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy? Zakaz ten nie obejmie m.in.: 

1. nieruchomości przeznaczonych na cele inne niż rolne (np. parki technologiczne i przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, inwestycje transportowe, budownictwo mieszkaniowe, itp.), ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; 
2. nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych;
3. domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych, garaży, ogródków przydomowych;
4. nieruchomości rolnych o powierzchni do 1 ha.

Kto będzie mógł kupić nieruchomości rolne?

Rolnicy indywidualni. Kto jest za takiego rolnika uznany? Posiadający kwalifikacje rolnicze, prowadzący osobiście co najmniej przez 5 lat gospodarstwo rolne o powierzchni nie większej niż 300 ha użytków rolnych i zamieszkujący w tym gospodarstwie. Kolejne wymaganie dotyczy ubezpieczenia, czyli musi podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie w przypadku jeżeli powierzchnia gospodarstwa przekracza 20 ha użytków rolnych. Te wymogi ustawowe nie będą dotyczyć osób bliskich zbywcy (czyli zstępnych, wstępnych, rodzeństwa, dzieci rodzeństwa, małżonka, osób przysposabiających i przysposobionych), jednostek samorządu terytorialnego oraz Skarbu Państwa, wyjaśnia ministerstwo rolnictwa.

Kolejne zasady w ustawie o ształtowaniu ustroju rolnego:

• Rolnik indywidualny będzie mógł nadal przenieść własność nieruchomości rolnej w drodze umowy darowizny, dożywocia czy też sprzedaży.
• Nieruchomości rolne będą mogły być nabywane także w drodze dziedziczenia, zapisu windykacyjnego oraz orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.
• Za zgodą Prezesa Agencji, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej, od której odwołanie przysługiwać będzie do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, nieruchomości rolne będą mogły nabyć także inne podmioty dające gwarancję należytego prowadzenia działalności rolniczej, oraz jeśli w wyniku nabycia nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.
• Zgodę na nabycie będzie mogła uzyskać również osoba fizyczna zamierzająca utworzyć gospodarstwo rodzinne, jeśli posiada kwalifikacje rolnicze, daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej i co ważne zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego.
• W przypadku niewyrażenia zgody na nabycie nieruchomości, Agencja na wniosek zbywcy będzie obowiązana do nabycia tej nieruchomości za zapłatą ceny rynkowej.

Aby wyeliminować możliwości spekulacyjnego zakupu ziemi niezbędne jest wprowadzenie zakazu zbycia lub oddania nieruchomości rolnej w posiadanie innemu podmiotowi bez zgody sądu przez okres 10 lat od dnia jej nabycia. Powyższe regulacje nie będą dotyczyć Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego.

• Zamierza się utrzymać dotychczas obowiązujące prawo pierwokupu Agencji oraz prawo nabycia gruntów rolnych, w przypadku przeniesienia własności w innej formie niż sprzedaż. Prawo pierwokupu będzie przysługiwało także dzierżawcy będącemu rolnikiem indywidualnym. Uprawnienia do prawa pierwokupu i nabycia w określonych ustawie przypadkach nie będą przysługiwać, a w szczególności jeżeli nabywcą będzie osoba bliska zbywcy.

Agencja otrzyma prawo pierwokupu akcji lub udziałów w spółkach prawa handlowego będących właścicielami nieruchomości rolnych. Ponadto w przypadku zmiany wspólnika lub przystąpienia nowego wspólnika do handlowej spółki osobowej, która jest właścicielem nieruchomości rolnej, Agencja działająca na rzecz Skarbu Państwa, będzie mogła złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości za zapłatą równowartości pieniężnej, wyjaśnia ministerstwo. 

Ze sprawozdania Sejmu:

"Pierwsze czytanie projektu odbyło się w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, która przyjęła go z poprawkami m.in. doprecyzowującymi termin określenia tytułu prawnego do działki rolnej na 31 maja danego roku. Przyjęto też poprawkę umożliwiającą zmianę decyzji i płatności bez zgody strony, jeśli kwota przyznanej płatności jest wyższa niż kwota należna".