Lubisz śnieg? Przyroda też. Czy wiesz, dlaczego śnieg jest potrzebny?

Justyna Madan
Justyna Madan
Śnieg ma niezwykle ważne znaczenie dla funkcjonowania naszej planety. I chociaż pokrywa białego puchu nie wszystkich cieszy, to ważne jest, aby ten śnieg padał
Śnieg ma niezwykle ważne znaczenie dla funkcjonowania naszej planety. I chociaż pokrywa białego puchu nie wszystkich cieszy, to ważne jest, aby ten śnieg padał Jaroslaw Jakubczak/Polska Press
Śnieg za oknem nie cieszy każdego. Ciężej jeździ się samochodem, trzeba w pośpiechu zmieniać opony na zimowe, zasypane chodniki utrudniają spacery, dochodzi praca w postaci odśnieżania podwórka. Ale co z jego znaczeniem w przyrodzie? Śnieg pełni różnorodne funkcje, ma wpływ na rośliny, zwierzęta i wiele dziedzin ludzkiego życia. Śnieg pomaga utrzymywać równowagę naszej planety. Co dla ekosystemu oznaczałby jego brak? Sprawdzamy jaki wpływ na klimat ma śnieg.

Spis treści

Mieszkańcy niektórych regionów obudzili się 17 listopada w nowej rzeczywistości. Spadł śnieg. Temperatura spadła, gdzieniegdzie do śniegu dołącza również deszcz, więc może być naprawdę ślisko. Na Kasprowym Wierchu już teraz leży ponad 40 cm śniegu, IMGW zapowiada na ten weekend jeszcze więcej opadów. Popada też chociażby na Śląsku.

Śnieg, czyli woda

Śnieg ma jeden prosty składnik: H2O, czyli wodę. Płatki zaczynają nabierać kształtu, gdy temperatura atmosfery (nie temperatura gruntu) jest równa lub niższa od zera. Płatki śniegu rozwijają się, gdy kropelki wody w atmosferze tworzą kryształki lodu i sklejają się, gdy spadają na Ziemię.

- Śnieg odgrywa bardzo ważną rolę w przyrodzie. To istotne ogniwo sezonowego obiegu wody i systemu klimatycznego na Ziemi. Im więcej śniegu i dni z pokrywą śnieżną, tym mniej ciepła pochłania jej powierzchnia. Brak śniegu przyspiesza zmiany klimatu – wyjaśnia na swoich social mediach Fundacja Kwietna.

Jakie znaczenie dla klimatu ma śnieg?

Woda ma kluczowe znaczenie dla wszystkich gatunków na Ziemi. Jednak często nie poświęca się zbytniej uwagi znaczeniu śniegu w naszym systemie klimatycznym. Pokrywa śnieżna reguluje nie tylko temperaturę całego globu, ale także mniejsze, regionalne wzorce. Chłodzący efekt silnej pokrywy śnieżnej w połączeniu z ociepleniem wiosennych gleb wpływa na letnie deszcze i czas ich trwania.

- Śnieg to darmowa retencja w zimie. Stopniowe rozmarzanie pokrywy śnieżnej dostarcza przyrodzie wody, najbardziej potrzebnej wiosną. Deszczowa zima bez śniegu nie zapewni takiego zapasu wody, gdyż szybko odpływa z ekosystemów. Śnieg zawiera także powietrze, które znajduje się między jego drobinkami. Puszysty śnieg jest jakby pierzyną, która zmienia warunki termiczne gleby i umożliwia dostęp do tlenu. Wpływa to pozytywnie na florę i faunę – tłumaczy prof. dr hab. Stanisław Małek z Katedry Ekologii i Hodowli Lasu Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, cytowany przez Fundację Kwietną.

Profesor Małek dodaje również, że „pokrywa śnieżna ochrania siewki i sadzonki drzew. Pod śniegiem mogą chować się m.in. ptaki. Młode zwierzęta, tak jak dzieci urządzają sobie na śniegu zabawy, np. wydry zjeżdżają na brzuszkach z ośnieżonej górki”.

W miarę narastania chaosu klimatycznego, wyższe temperatury mogą powodować więcej opadów niż śniegu, co miało miejsce w poprzednich latach, a to negatywnie wpłynie na nasze rezerwy słodkiej wody. Ograniczenie opadów śniegu z powodu cieplejszej pogody może tylko pogorszyć sytuację, powodując częstsze lub wcześniejsze topnienie z każdym kolejnym rokiem.

- Ponieważ śnieg silnie odbija światło, ogromna ilość światła słonecznego, które pada na śnieg, jest odbijana z powrotem w przestrzeń kosmiczną, zamiast ocieplać planetę. Bez pokrywy śnieżnej grunt pochłania od czterech do sześciu razy więcej energii słonecznej. Obecność lub brak śniegu kontroluje wzorce nagrzewania i ochładzania powierzchni lądowej Ziemi - wyjaśnia National Snow and Ice Data Center.

Poza pogodą i klimatem śnieg ma dalekosiężny wpływ na ludzi ze względu na jego znaczenie dla:

  • światowej żywności,
  • wody,
  • zagrożeń związanych z podróżowaniem,
  • ryzyka lawinowego,
  • projektowania infrastruktury.

Na obszarach, które pobierają znaczną część wody z zimowych pokryw śnieżnych, susze śnieżne mogą oznaczać mniejszą dostępność wody wiosną i latem. Oznacza to również niższą produkcję energii wodnej. Badanie opublikowane w 2020 roku identyfikuje globalne gorące punkty suszy śnieżnej - wschodnią Rosję, Europę i zachodnie Stany Zjednoczone - gdzie susze śnieżne były dłuższe i bardziej intensywne w drugiej połowie okresu 1980-2018.

Śnieg wpływa również na migrację dzikich zwierząt, hibernację i przetrwanie. Niektóre zwierzęta ewoluowały, aby używać śniegu jako kamuflażu. Jest to najbardziej widoczne w Arktyce, która ociepla się dwa do trzech razy szybciej niż reszta planety. Zwierzęta takie jak żyjące tam zające, które zimą są białe, a latem brązowe, są bardziej podatne na drapieżniki, ponieważ śnieg topnieje wcześniej, podczas gdy wiele zajęcy ma jeszcze białe futra.

- Śnieg sezonowy jest ważną częścią systemu klimatycznego Ziemi. Pokrywa śnieżna pomaga regulować temperaturę powierzchni Ziemi, a gdy śnieg topnieje, woda pomaga wypełnić rzeki i zbiorniki wodne w wielu regionach świata – informuje National Snow and Ice Data Center.

Przyspieszone topienie śniegu ma wiele konsekwencji

Właściwości termiczne śniegu mają również istotne konsekwencje dla klimatu. Śnieg działa jak koc izolacyjny. Pod zaledwie 30 centymetrami śniegu gleba i żyjące w niej organizmy są chronione przed zmianami temperatury powietrza nad powierzchnią śniegu.

Zimna, wilgotna powierzchnia śniegu wpływa na ilość ciepła i wilgoci krążących między gruntem a atmosferą. Śnieg pomaga izolować grunt poniżej, zatrzymując ciepło i zapobiegając parowaniu wilgoci do atmosfery. Nawet na innych zamarzniętych materiałach, takich jak wieczna zmarzlina, lód rzeczny lub morski, pokrywa śnieżna zapobiega zbyt szybkiemu tworzeniu się lodu.

Kiedy śnieg topi się szybciej, ma to wiele konsekwencji, m.in.:

  • wcześniejsze odsłonięcie gleby, niższe albedo i większe parowanie,
  • wysychanie rzek późnym latem.

Jak rośliny przeżywają mroźny śnieg i zimę?

W przeciwieństwie do zwierząt, które często opuszczają, hibernują lub w inny sposób uciekają z surowego środowiska, rośliny muszą pozostać tam, gdzie są zakorzenione i przystosować się do warunków otoczenia. Jednym z najtrudniejszych aspektów zimnych, zimowych miejsc jest to, że większość wody jest zamarznięta, a rośliny nie mogą wchłaniać lodu.

Rośliny liściaste radzą sobie z brakiem wody, zrzucając liście, które mają tendencję do odparowywania wody do powietrza. Podczas mroźnych zimowych miesięcy większość roślin liściastych zrzuca liście i przechodzi w stan uśpienia. Rośliny zimozielone zachowują liście, ale ich liście i igły mają grubą, woskową powłokę, która zmniejsza utratę wody.

Na obszarach, na których często pada śnieg i przez cały rok może być zimno, na przykład w Arktyce, rośliny przystosowały się w inny sposób. Drzewa mogą rosnąć blisko ziemi lub w kształtach, które pomagają im łatwiej zrzucić ciężki śnieg. Rośliny mogą trzymać się martwych liści w celu izolacji lub używać głębokiego śniegu jako koca, aby chronić się przed zimnem.

Źródło: Fundacja Kwietna, NSIDC, Sunny Scope

od 12 lat
Wideo

Dobre i złe sąsiedztwo grochu

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera