Trwają negocjacje Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczące tworzyw sztucznych. Czy to oznacza, że wkrótce skończy się era plastiku?

António Guterres, sekretarz generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych, nazwał tworzywa sztuczne „paliwami kopalnymi w innej postaci”. Wezwał też rządy do poparcia traktatu, który dotyczyłby nie tylko odpadów z tworzyw sztucznych i recyklingu, ale także całego cyklu życia tworzyw sztucznych, w tym środków kontroli ich produkcji.

Ponad 2000 delegatów ze 160 krajów spotkało się na początku grudnia w Urugwaju podczas pierwszej z pięciu rund Międzyrządowego Komitetu Negocjacyjnego (INC). Celem tych spotkań jest wypracowanie pierwszego prawnie wiążącego porozumienia w sprawie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi do końca 2024 roku.

Członkowie Organizacji Narodów Zjednoczonych zgodzili się w marcu na utworzenie traktatu mającego na celu walkę z plagą odpadów z tworzyw sztucznych, ale różnią się w głównych kwestiach, w tym w sprawie ograniczenia produkcji tworzyw sztucznych, stopniowego wycofywania rodzajów tworzyw sztucznych i harmonizacji globalnych przepisów.

Celem traktatu ma być:

• wprowadzenie regulacji prawnych zapobiegających dalszej degradacji środowiska przez plastik,
• oraz zamknięcie go w obiegu zamkniętym.

Koalicja zrzeszająca ponad 40 krajów, w tym członków UE, Szwajcarię, Urugwaj i Ghanę, chce, aby traktat opierał się na obowiązkowych środkach globalnych, w tym ograniczeniach produkcji.

– Bez wspólnych międzynarodowych ram regulacyjnych nie będziemy w stanie sprostać globalnemu i rosnącemu wyzwaniu, jakim jest zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi – stwierdziła Szwajcaria w swoim oświadczeniu.

- Mówimy o złożonym materiale składającym się z mieszanin chemikaliów, takich jak dodatki, substancje pomocnicze w przetwarzaniu i przypadkowo dodanych substancji, które wymykają się spod kontroli, głównie z dwóch powodów: pierwszym powodem jest złożoność materiału, a drugim proliferacja. Mówimy o nieskończonej liczbie kombinacji chemikaliów – powiedział Andres Del Castillo, starszy prawnik w Centrum Międzynarodowego Prawa Ochrony Środowiska w podcaście UN Dispatch.

Ta złożoność sprawia, że tworzywa sztuczne są trudne w obróbce. Jak dodał Del Castillo „ostatnie badania pokazują, że mikroplastiki znajdują się w ludzkim łożysku, płucach, krwi, a nawet mleku matki.”

Już w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych zaczęły pojawiać się dowody, że plastik powoduje obrażenia fizyczne. Początkowo cierpiały na tym głównie zwierzęta, przez połykanie kawałków plastiku, ale w ostatnich latach jest coraz więcej potwierdzonych informacji, jak zły wpływ chemikalia i toksyczność tworzyw sztucznych mają nie tylko na faunę i florę, ale również na człowieka.

- To nie tylko kwestia odpadów z tworzyw sztucznych, fizycznych przedmiotów lub produktów, które widzimy na plażach czy na wysypiskach, ale także sam materiał, który stanowi problem. I to jest coś, co zostało określone przez różne kraje jako priorytet, jako wspólna troska ludzkości – podkreślił Del Castillo, który dodał również, jak ważne jest wyraźne podkreślanie i pokazywanie dowodów naukowych oraz powagi sytuacji.

Kryzys związany z plastikiem jest porównywalny do kryzysu klimatycznego. Ludzie, zwierzęta i całe ekosystemy są zagrożone coraz powszechniejszą obecnością plastiku w naszym życiu. Warto podkreślić, że zatruwanie przyrody plastikiem to nie tylko wysypiska śmieci i tony plastiku dryfujące w oceanach.

Źródło: UN Dispatch, Reuters, WWF Polska