Założenia Zielonego Ładu. O ile ma ograniczyć stosowanie środków ochrony roślin i nawozów?

Komisja Europejska 20 maja 2020 r. przyjęła w ramach Europejskiego Zielonego Ładu 2 strategie, które szczególnie interesują rolników: "Od pola do stołu" oraz "Na rzecz bioróżnorodności". Jaki wpływ będą miały na rolnictwo i ochronę roślin?

Prof. dr hab. Marek Mrówczyński, dyrektor Instytutu Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy oraz dr hab. Roman Kierzek, prof. IOR-PIB , z-ca dyrektora ds. naukowo - badawczych przygotowali na ten temat prezentację, którą przedstawili podczas Forum Rolniczego "Gazety Pomorskiej" w Bydgoszczy.

- Unia stwierdziła, że chemię trzeba ograniczyć i ma rację, ale trzeba to robić stopniowo - mówił wówczas prof. Mrówczyński.

Uczestniczący w spotkaniu Juliusz Młodecki, prezes Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych tłumaczył: - Stosowanie ŚOR jest jednym z podstawowych zabiegów prowadzenia plantacji, dzięki temu uzyskujemy prawidłową jakość plonów. Rolnicy stosują tyle zabiegów chemicznych, ile jest konieczne, ponieważ każdy wyjazd w pole to są koszty. Rolnicy nie mają nic przeciwko postępowi w stosowaniu ŚOR, ale sprzeciwiamy się, gdy zabiera nam się kolejne czynne substancje, nie dając nic w zamian.

Środków ochrony roślin mamy ograniczyć o połowę

• Pierwsza z tych strategii - "Od pola do stołu" - przewiduje, że do 2030 r. poszczególne państwa Unii Europejskiej zrealizują następujące wymagania: ograniczenie o 50% zużycia środków ochrony roślin, ograniczenie o 20% zużycia nawozów mineralnych.
• Strategia "na rzecz bioróżnorodności" również do 2030 roku zakłada, że poszczególne państwa Unii Europejskiej bardziej postawią na produkcję ekologiczną - zwiekszą do 25% użytki rolne.W obszarze Natura 2000 powierzchnia urośnie do 30%, a ugorowana ziemia w 2030 roku zajmie 10%.

Zużycie środków ochrony roślin w krajach Unii Europejskiej jest bardzo zróżnicowane. Z danych zebranych przez naukowców wynika, że najwięcej stosuje się ich w kg substancji czynnych na 1 hektar w Niderlandii - 10 kg. Kolejne na liście są Włochy - 7 kg. Następnie:

• Portugalia - 5 kg
• Niemcy - 4,5 kg
• Francja - 4,5 kg
• Hiszpania - 4,5 kg
• Chorwacja - 3,5 kg
• Wielka Brytania - 3,5 kg
• Austria - 3,5 kg
• Polska - 2,5 kg

Średnia dla UE wynosi 3,5 kg.

Frans Timmermans, wiceprzewodniczący wykonawczy KE: "Kryzys związany z COVID-19 pokazał, jak bardzo wszyscy jesteśmy podatni na zagrożenia i jak ważne jest przywrócenie równowagi między działalnością człowieka a przyrodą. Centralne miejsce w ramach Zielonego Ładu zajmują strategia na rzecz różnorodności biologicznej i strategia „od pola do stołu”, które kładą nacisk na nową i lepszą równowagę między przyrodą, systemami żywnościowymi a różnorodnością biologiczną, aby chronić zdrowie i dobrobyt obywateli, a równocześnie zwiększać konkurencyjność i odporność UE. Strategie te stanowią kluczową część wielkiej transformacji, którą właśnie rozpoczynamy".

Europejski Zielony Ład ma spowodować kontynent neutralny klimatycznie

Europa chciałaby do 2015 roku być pierwszym kontynentem neutralnym klimatycznie, stąd pomysł na Europejski Zielony Ład. Na stronie Komisji Europejskiej wyjaśnia się: "Osiągnięcie tego celu będzie wymagało działań we wszystkich sektorach naszej gospodarki, takich jak:

• inwestycje w technologie przyjazne dla środowiska
• wspieranie innowacji przemysłowych
• wprowadzanie czystszych, tańszych i zdrowszych form transportu prywatnego i publicznego
• obniżenie emisyjności sektora energii
• zapewnienie większej efektywności energetycznej budynków
• współpraca z partnerami międzynarodowymi w celu poprawy światowych norm środowiskowych"

W strategii na rzecz bioróżnorodnści znajduje się m.in. odbudowa zdegradowanych ekosystemów na lądzie i morzu w całej Europie. Ma się to zadziać przez 5 zaplanowanych obszarów działań:

• zwiększenie skali rolnictwa ekologicznego i elementów krajobrazu charakteryzujących się bogatą różnorodnością biologiczną na gruntach rolnych
• powstrzymanie i odwrócenie procesu spadku liczebności owadów zapylających (KE przypomina, że ponad 75% upraw roślin na świecie zależy od zapylania przez zwierzęta);
• ograniczenie stosowania pestycydów i ich szkodliwych skutków o 50 proc. do 2030 r.;
• przywrócenie co najmniej 25 tys. km rzek w UE do stanu charakterystycznego dla rzek swobodnie płynących;
• zasadzenie 3 mld drzew do 2030 r.

Kolejne założenie: "Udostępnienie 20 mld euro rocznie na rzecz różnorodności biologicznej pochodzących z różnych źródeł, w tym z funduszy unijnych oraz środków krajowych i prywatnych. Kwestie związane z kapitałem naturalnym i różnorodnością biologiczną zostaną uwzględnione w praktykach biznesowych".

KE tłumaczy, jakie możemy ponieść koszty, straty, jeśli nie wprowadzimy zmian. Przywołuje prognozy mówiące o tym, że średnie plony ryżu, kukurydzy i pszenicy w skali globalnej spadną o 3–10% na każdy stopień ocieplenia powyżej rekordowo wysokiego poziomu.

Koszty gospodarcze i społeczne. Szacuje się, że w latach 1997–2011 gospodarka światowa traciła na usługach ekosystemowych 3,5–18,5 bln euro rocznie, a na degradacji gleby – 5,5–10,5 bln euro rocznie. Różnorodność biologiczna stanowi podstawę bezpieczeństwa żywnościowego w UE i na świecie. Zagrożenia związane z utratą różnorodności biologicznej to ryzyko dla naszych systemów żywienia.

Przekaz z założeń Europejskiego Zielonego Ładu - wnioski dotyczące rolnictwa:

• Stosowanie pestycydów w rolnictwie skutkuje zanieczyszczeniem gleby, wody i powietrza.
• Komisja podejmie działania, aby zmniejszyć stosowanie pestycydów chemicznych i związane z nimi zagrożenia o 50 proc. do 2030 r. oraz zmniejszyć stosowanie bardziej niebezpiecznych pestycydów o 50 proc. do 2030 r.
• Nadmiar składników pokarmowych w środowisku jest istotnym źródłem zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody, wywierającym negatywny wpływ na różnorodność biologiczną i klimat. Komisja podejmie działania, aby zmniejszyć straty składników pokarmowych o co najmniej 50 proc., nie dopuszczając przy tym do tego, aby doszło do pogorszenia żyzności gleby
• do 2030 r. ograniczyć stosowanie nawozów o co najmniej 20 proc.
• Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe związana ze stosowaniem środków przeciwdrobnoustrojowych w leczeniu zwierząt i ludzi prowadzi co roku do ok. 33 tys. zgonów w UE. Komisja zmniejszy do 2030 r. o 50 proc. sprzedaż środków przeciwdrobnoustrojowych przeznaczonych dla zwierząt utrzymywanych w warunkach fermowych oraz stosowanych w akwakulturze.
• Rolnictwo ekologiczne to przyjazne środowisku praktyki, które należy rozwijać. Komisja będzie wspierać rozwój obszarów użytkowanych w ramach rolnictwa ekologicznego, tak aby do 2030 r. stanowiły one 25 proc. powierzchni gruntów rolnych.

Źródło: ec.europa.eu