Co jedzą polskie bociany? Okazuje się, że coraz częściej śmieci. Kiedy wrócą do Polski z ciepłych krajów?

Populacja bociana w Polsce stale się zmniejsza, jest ich już mniej niż 50 tysięcy par (w 2022 roku było ich 47 tysięcy, w 2004 roku – 50 tysięcy). Jednak nasz kraj jest wciąż prawdziwą ostoją dla tego ptasiego drapieżnika, sprzyja mu nasz klimat i bioróżnorodność. W Polsce bociany podlegają ochronie ścisłej i należą do gatunków wymagających ochrony czynnej.

W diecie polskich bocianów, niestety łatwiej o znalezienie śmieci niż przysłowiowych żab. Skąd o tym wiadomo? Dzięki analizie niestrawionych resztek pokarmu, które bociany – podobnie jak ptaki drapieżne i sowy – wypluwają.

– Analiza wypluwek to bardzo pracochłonne zajęcie, wymagające specjalistycznej wiedzy o tym jak zachowują się resztki pokarmu po przejściu przez przewód pokarmowy bociana, jednak dostarcza niesamowitych wyników – wyjaśnia prof. Jerzy Karg z Uniwersytetu Zielonogórskiego, odpowiedzialny za opis składu diety z wypluwek.

Prof. Leszek Jerzak z tej samej uczelni podkreśla nieinwazyjność metody, zwłaszcza w porównaniu z przed laty praktykowanym zabijaniem ptaków i analizą ich żołądków, czy też ostatnio rozwijaną metodą wykorzystująca prowokowanie wymiotów.

Joachim Siekiera z Grupy Silesiana i dr Kazimierz Walasz z Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego, od lat zaangażowani w badania nad bocianem białym, zebrali wypluwki ze 117 gniazd bocianich położonych w południowej i południowo-zachodniej Polsce. Ich analiza uwypukliła niepokojącą rzecz, dotychczas opisaną dla populacji bociana białego żyjących w silnie przekształconych środowiskach Europy zachodniej. Otóż, w diecie ponad jednej trzeciej badanych par lęgowych znajdowano sztuczne odpady, z czego najwięcej było plastiku i filtrów papierosów.

- Można wręcz powiedzieć, że nasze wyniki są doprawdy alarmujące i wskazują na szeroko rozpowszechniony problem zanieczyszczenia środowiska przez odpady produkowane przez człowieka, nawet w obszarach wiejskich – mówi prof. Tryjanowski. – Przecież to, co bociany zjadają, odzwierciedla stan naszego środowiska, i te wyniki są wyraźnym sygnałem, że musimy działać na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń w środowisku.

Naturalnie, w diecie bocianów, jak podaje Uniwersytet w Białymstoku, znajdują się przede wszystkim „owady (głównie chrząszcze, koniki polne, szarańczę i świerszcze), dżdżownice, ryby, płazy, gady, małe ssaki (nornice, krety, ryjówki) i małe ptaki”.

Do Polski bociany przylatują zazwyczaj w marcu lub kwietniu, a odlatują w sierpniu i wrześniu, chociaż ze względu na zmiany klimatyczne nie można już przyjmować tego za pewnik. Czasem ociągają się z powrotem z ciepłych krajów, ale i zostają z nami odrobinę dłużej.

- Bociany budują gniazda głównie z gałęzi, a ich nieckę wykładają drobniejszym materiałem – słomą, perzem, sianem, a ostatnio także papierem, folią i niestety również śmiertelnie niebezpiecznymi dla nich sznurkami nylonowymi. Zwykle gniazda są wykorzystywane przez kolejne pokolenia i rozbudowywane przez dziesiątki lat – wyjaśnia Stowarzyszenie Jestem na pTAK!