Europa Środkowo-Wschodnia musi zadbać o wspólne stanowisko w polityce energetyczno-klimatycznej

– Bardzo nam zależało na licznej obecności przedstawicieli regionu, ponieważ widzimy tutaj bardzo dużą zbieżność interesów krajów Europy Środkowo-Wschodniej – przyznał w rozmowie z nami Paweł Musiałek, prezes Klubu Jagiellońskiego.

Jak podkreślił, celem konferencji jest wysłanie „klarownego sygnału”, że region Europy Środkowo-Wschodniej w obecnej, niełatwej sytuacji, spowodowanej przede wszystkim rosyjską agresją na Ukrainę, powinien ze sobą bardzo intensywnie rozmawiać. Wskazywał na potrzebę także lepszej koordynacji regionu w obszarze polityki energetyczno-klimatycznej na forum całej Unii Europejskiej.

– Myślę, że kluczowym wyzwaniem w debacie unijnej dotyczącej polityki energetycznej jest fakt, że bardzo często oddzielamy tematykę bezpieczeństwa energetycznego od tematyki klimatycznej, a problem polega na tym, że musimy jednocześnie rozmawiać na oba tematy – tłumaczył Musiałek. – Celem naszej konferencji jest połączenie tych dwóch tematów w jeden – podkreślił.

Ekspert odniósł się do opublikowanych w 2019 roku przez Ursulę von der Leyen założeń Europejskiego Zielonego Ładu, który w tamtym czasie dla wielu stanowił „wyznaczenie klarownego i zaplanowanego procesu, który, jak się okazało, dwa lata temu dość mocno się skomplikował”.

– W trybie zarządzania kryzysowego musieliśmy odpowiedzieć na wyzwanie, jakim był atak Rosji na Ukrainę, czego konsekwencją było m.in. „wydostanie się” spod rosyjskiej zależności węglowodorowej – mówi.

– Wojna na Ukrainie nie sprawiła, że Europejski Zielony Ład przestał być obowiązującym kierunkiem, a jednocześnie podniosła wyzwania w obszarze bezpieczeństwa energetycznego, jeszcze bardziej komplikując decydentom obraz sytuacji – tłumaczył. – Dlatego współpraca regionu w celu koordynacji stanowisk w polityce energetyczno-klimatycznej jest dziś bardziej potrzebna niż kiedykolwiek wcześniej – podkreślił.

– Chcemy w kolejnych latach kontynuować ten format, ponieważ po frekwencji i energii na sali widać, że te tematy są niezwykle istotne, ale także bardzo aktualne – zapowiedział prezes Klubu Jagiellońskiego.

Podczas wydarzenia zorganizowano także panele dyskusyjne, które dotyczyły m.in. uzależnienia od rosyjskich surowców energetycznych, energetyki jądrowej czy liberalizacji sektora energetycznego. W trakcie tego ostatniego zwrócono uwagę na rekordowe zyski koncernów energetycznych, a z drugiej strony na ekstremalnie wysokie rachunki ich odbiorców. W temacie wysokich rachunków za energię elektryczną odbył się panel poruszający problem zjawiska ubóstwa energetycznego.

– Walka z ubóstwem energetycznym w Polsce nie oznacza tylko ułatwienia dostępu do energii, ale też to, a może przed wszystkim, żeby była dostępna cenowo dla odbiorców oraz dla gospodarstw domowych z mniejszych ośrodków – wskazał w rozmowie z nami Michał Wojtyło, wicedyrektor Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego.

Ekspert podkreślił, że nie ma dokładnych danych, ale szacuje się, że ubóstwo energetyczne w Polsce dotyka od 10 do 20 proc. gospodarstw domowych, zazwyczaj na obszarach wiejskich, a także w mniejszych miasteczkach.

– Ze wspomnianej grupy gospodarstw domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym, około 66 proc. zamieszkuje obszary wiejskie – przyznaje Wojtyło.

– Często jest to po prostu samotna emerytka mieszkająca w za dużym, nieocieplonym domu na wsi – podaje. – Komponent termomodernizacyjny, promowany także w trakcie naszej konferencji, jest bardzo ważny dla długofalowego, zrównoważonego i sprawiedliwego rozwoju Polski – podkreślił.

Z kolei Paweł Mirowski, zastępca prezesa zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wskazał na rolę programu „Czyste Powietrze” w kontekście walki z ubóstwem energetycznym oraz poprawą jakości i komfortu życia, który jest realizowany już od 5 lat. Jak chwalił, do tej pory już ponad 730 tys. osób złożyło wniosek w programie na ponad 20 mld zł.

– Lekarstwem na ubóstwo energetyczne jest program „Czyste Powietrze” – stwierdził w rozmowie z nami. – To program, który ma pomóc wymienić kopciuchy, ale co ważne, w dobie, kiedy szanujemy energię, kiedy chcemy ją oszczędzać, poprawa efektywności energetycznej budynków jest również świetnym lekarstwem na nasze problemy – tłumaczył.

Mirowski przyznał, że program „Czyste Powietrze” stał się już „wielowątkowym instrumentem finansowym”, za pomocą którego możemy uzyskać bardzo wysokie wsparcie finansowe, wynoszące nawet 136 tys. zł, dzięki któremu możemy zainwestować w czyste, ekologiczne, energooszczędne źródło ciepła, ale także na docieplenie budynku, czyli poprawę jego efektywności energetycznej.

– To nie jest tylko program, który w danym momencie zapewnia dotację w postaci różnego rodzaju dodatków czy dopłat, ale pozwala mierzyć się z problemem ubóstwa energetycznego u samego źródła – podkreślił.

Mirowski przypomniał, że na początku tego roku program przeszedł znaczącą metamorfozę, dzięki której zwiększono kwotę dofinansowania oraz rolę oszczędzania energii.

– Dzięki temu realizacja programu nabrała tempa. Tylko w tym roku, po wprowadzonych zmianach 190 tys. osób złożyło wnioski na 10 mld zł – chwalił.

– Zmieniamy postrzeganie programu. Dzisiaj to nie jest już tylko program antysmogowy, ale program, który ma stanowić odpowiedź na walkę z ubóstwem energetycznym. Inwestycja zrealizowana, zwłaszcza przez osoby z niskimi dochodami, które niejako są „faworyzowane” w programie wysokością dotacji, ma pomóc tym osobom wyjść z ubóstwa energetycznego – podkreślał.

Na koniec zastępca prezesa NFOŚiGW podkreślił zwiększenie dostępności programu poprzez organizowanie gminnych punktów konsultacyjno–informacyjnych.

– 86 proc. gmin w Polsce ma podpisane umowy z wojewódzkimi Funduszami jako realizatorami programu w poszczególnych regionach – mówił. – Za pośrednictwem tych punktów docieramy do potencjalnych beneficjentów – dodał. – W każdym tygodniu składanych jest 5 tys. wniosków, co przekłada się na wypłatę beneficjentom 100 mln zł każdego tygodnia – podał.

– Najnowsza rzecz, którą zmieniamy w programie, to wdrażanie operatorów w programie „Czyste Powietrze”, którzy osobiście mają dotrzeć do potencjalnych beneficjentów i pomóc im złożyć wniosek oraz przeprowadzić przez cały proces inwestycyjny, a także rozliczyć inwestycję – poinformował. – Pilotaże odbywają się już w trzech województwach: małopolskim, świętokrzyskim oraz warmińsko-mazurskim, Wybierzemy najlepszy model działania, a następnie będziemy chcieli stworzyć ogólnopolski pogram operatorów, którzy jeszcze skuteczniej dotrą do kolejnych osób – podsumował.

Paweł Musiałek, prezes Klubu Jagiellońskiego stwierdził, że wsparcie państwa w ramach tego programu jest obecnie jeszcze bardziej zasadne, niż to było jeszcze przed wojną, ponieważ każda kilowatogodzina oszczędzonej energii oznacza nie tylko oszczędności w rachunkach domowych, ale oznacza także zmniejszenie importu surowców energetycznych.

– To jest proces, który na pewno warto kontynuować – podsumował.