Pszczołom lepiej na wsi. Naukowcy wykazali, że w mieście mają za dużo stresu

- Początkowo lokalizacja pasiek w miastach wzbudzała obawy dotyczące bezpieczeństwa żywnościowego produktów pszczelich. Stąd wiele badań i analiz skupiało się na badaniach ich potencjalnego skażenia substancjami charakterystycznymi dla środowiska wielkomiejskiego. Jednocześnie nie podjęto analiz kondycji rodzin pszczelich z pasiek miejskich i próby odpowiedzi na pytanie: czy i jak środowisko miejskie (w tym liczne czynniki stresowe) wpływają na fizjologię pszczół? W pędzie do zakładania pasiek na co raz wyższych dachach całkowicie pominięto problem dobrostanu tych zwierząt – zauważają Agata Nicewicz, Łukasz Nicewicz, Patrycja Pawłowska i Mirosław Nakonieczny z Zespołu Fizjologii Zwierząt i Ekotoksykologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Dlatego w 2018 r. podjęli badania analizujące kondycję miejskich pszczół. - Zarówno na poziomie rodziny, jak i osobniczym. Skupiliśmy się na układzie odpornościowym, systemie ochrony antyoksydacyjnej i układzie detoksykacyjnym – wyjaśniają badacze

Wyniki badań, ogłoszone w 2022 r. wykazały, że liczne stresory miejskie negatywnie wpływają na pszczoły. Naukowcy zaobserwowali wzrost aktywności enzymów detoksykacyjnych, będący reakcją na nadmiar toksyn oraz mobilizację układu odpornościowego i wzrost syntezy białek Hsp70, co następuje w warunkach stresu, w tym także pod wpływem stresu wywołanego wysoką temperaturą.

Badacze zauważyli, że rodziny pszczele w pasiekach miejskich są liczniejsze, ale znacznie bardziej porażone roztoczem Varroa destructor. To pasożyt, główny szkodnik pszczół, przyczyniający się do znacznych strat w pszczelarstwie.

Tymczasem zainteresowanie pszczelarstwem miejskim rośnie, również w Kujawsko-Pomorskiem. Swoje ule mają m.in. Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy i Kujawsko-Pomorski Urząd Marszałkowski w Toruniu. - Początkowo postrzegano je jako nadzieję na uchronienie pszczół przed zatruciami pestycydami, które na terenach miejskich są stosowane w ograniczonej ilości lub nie są stosowane w ogóle. Obecnie dla wielu pszczelarzy stanowią one realne źródło dochodu, a także są doskonałym narzędziem eko-promocji urzędów miast czy firm – odnotowali badacze.

- Jednak w świetle uzyskanych wyników konieczne jest rozważenie zasadności lokowania pasiek w centrach miast – podsumowują.

Hanna Idziorek, prezes Regionalnego Koła Pszczelarzy w Bydgoszczy, ma doświadczenie w pracy z pszczołami na wsi i w mieście. W Bydgoszczy prowadziła trzy, a obecnie dwie pasieki.

- Podchodzę do wyników tych badań z dystansem, jako praktyk nie mogę ich potwierdzić. Pszczoły w mieście radzą sobie bardzo dobrze. Są wydajne i silniejsze niż pszczoły na wsi, gdzie zagrażają im opryski. Obserwuję spadek siły rodzin w czasie kwitnienia sadów, w mieście nie ma takich zjawisk. Porażenie rodzin Varroa destructor jest na takim samym poziomie na wsi i w mieście, i zależy od zabiegów stosowanych przez pszczelarzy. Nie jestem w stanie zmierzyć stresu pszczół, myślę jednak, że wpływałby on na spadek siły rodzin, a ja go nie zauważyłam.