„Traktat plastikowy” zbliża się wielkimi krokami? Do końca 2024 roku powstanie dokument dotyczący zanieczyszczenia plastikiem. Co zmieni?

– Według stanowiska przedstawionego przez Unię Europejską traktat powinien spełniać trzy cele: zakończenie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, ochronę zdrowia ludzi i środowiska przed zanieczyszczeniami i dążenie do gospodarki o obiegu zamkniętym dla tworzyw sztucznych – mówi Dorota Żmudzińska, ekspertka ds. GOZ w Polskim Pakcie Plastikowym.

Ekspertka dodaje, że spośród trzynastu kluczowych zobowiązań i środków, w stanowisku złożonym przez UE znaleźć można m.in.:

• zmniejszenie podaży pierwotnych tworzyw sztucznych;
• eliminację i ograniczenie stosowania produktów z tworzyw sztucznych, które są problematyczne, można ich uniknąć i są nadmierne;
• ograniczenie uwalniania mikroplastiku;
• potrzebę wprowadzenia wymogów cyrkularnego projektowania.

Stanowisko UE, choć istotne z perspektywy kraju członkowskiego, nie jest jednak jedynym głosem w dyskusji. Jak każdy globalny dokument, traktat wiąże się z burzliwymi negocjacjami i wypracowaniem kompromisu między państwami. Jak jednak wskazuje Marta Longhurst, Global Plastics Treaty Manager z Fundacji Ellen MacArthur, przy stole ścierają się dwa stanowiska.

– Potrzebujemy globalnych zasad, które zapewnią równe szanse wszystkim uczestnikom łańcucha wartości tworzyw sztucznych. Patrząc na wstępne stanowiska poszczególnych krajów, można zauważyć, że zaczynają się tworzyć pewne stronnictwa – jedne kraje opowiadają się za przyjęciem globalnie wiążących zasad, a inne są przeciwne takiemu podejściu i optują za opracowaniem planów działań na poziomie krajowym – mówi Marta Longhurst.

Zdaniem Fundacji, by traktat mógł realnie rozwiązać problem zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, legislacja musi określać konkretne cele na poziomie globalnym, zawierać środki skoncentrowane na ograniczeniu ilości odpadów i dotyczyć przede wszystkim opakowań i innych produktów z tworzyw sztucznych, obciążonych ryzykiem zanieczyszczenia środowiska. Jak jednak sprawić, by decydenci przyjęli ambitną wersję dokumentu?

– Warto wyciągać wnioski z lekcji, którą już odbyliśmy. Protokół Montrealski z 1987 roku, który doprowadził do rozwiązania problemu zubożenia warstwy ozonowej, jest najgłośniejszym i tak naprawdę jedynym chwalonym międzynarodowym projektem środowiskowym. W tamtym przypadku zadziałały: duża świadomość społeczna problemu i oczekiwania konsumentów, które ukształtowały priorytety firm i rządów – powiedziała Ewa Chodkiewicz, Dyrektorka Działu Ochrony Przyrody z Fundacji WWF Polska.

Dodała też, że „trend ten był dodatkowo wzmocniony przez rosnącą liczbę dowodów naukowych, które dokumentowały powagę i pilność problemu – i z tym też mamy już do czynienia w kontekście plastiku”.

Choć ostateczne brzmienie dokumentu poznamy dopiero w przyszłym roku, sam kierunek zmian nie powinien być zaskoczeniem. Nowa rzeczywistość zbliża się wielkimi krokami i w mniejszym lub większym stopniu dotknie wszystkich przedstawicieli biznesu.
Firmy zrzeszone w Polskim Pakcie Plastikowym już teraz podejmują dobrowolne działania związane ze zrównoważonym wykorzystywaniem opakowań z plastiku.

– Nie warto czekać na gotową legislację. Trzeba przygotować się dużo, dużo wcześniej, bo cały proces zajmuje naprawdę wiele czasu i zasobów wewnętrznych. Warto mieć przygotowaną strategię opakowaniową – tłumaczy Tomasz Korytkowski, Dyrektor ds. Komunikacji Korporacyjnej, Public Affairs oraz Zrównoważonego Rozwoju w Nestlé Polska.

Cyrkularna transformacja w zakresie opakowań z tworzyw sztucznych to skomplikowany i kompleksowy proces, z którym muszą się zmierzyć firmy. Znajomość i zrozumienie cyklu życia swoich opakowań, ustanowienie ambitnych celów oraz strategii ich osiągnięcia i wreszcie konkretne zmiany w zakresie procesów produkcyjnych firmy to tylko kilka z wielu zadań, przed którymi stoi dziś również polski biznes.

W ramach popularyzacji wiedzy na temat powstającego dokumentu Polski Pakt Plastikowy zorganizował konferencję „Traktat Plastikowy ONZ – globalne wyzwania, lokalne rozwiązania”, której partnerami byli: jedna z agend ONZ – UN Global Compact Network Poland – oraz Fundacja WWF Polska, która na poziomie globalnym wspólnie z Fundacją Ellen MacArthur postuluje o ambitny dokument.

Podczas konferencji grono ekspertów omówiło między innymi wyzwania (środowiskowe, ekonomiczne, społeczne, zdrowotne, etc.) stojące u podstaw powstającego traktatu, możliwe brzmienie i zakres dokumentu oraz rolę biznesu w procesie nadchodzących zmian.