Spis treści
Upały często przynoszą burze, a wraz z nimi uderzenia piorunów, które wciąż są groźne i potrafią pozbawić życia, dobytku, plonów. Szczególny strach budziły w czasach naszych dziadków i pradziadków, gdy domostwa na wsi, zwłaszcza tej biedniejszej, budowano z drewna i kryto strzechą, materiałem łatwopalnym. Obaw było znacznie więcej, na przykład o to, że popsują się jajka w kurniku.
Ludowe sposoby na burzę i ochronę przed piorunami
Czy twoja babcia też mawiała, słysząc grzmoty zbliżającej się burzy, że to w niebie mielą ziarno na mąkę albo święci rzucają kule? Tak powtarzały gospodynie np. na Lubelszczyźnie. Inni twierdzili, że to walka dobra i zła. Grzmoty były utożsamiane z łoskotem żaren lub odgłosem kul.
Przeczytaj też: Dlaczego podkowa przynosi szczęście? Tak możesz zyskać, znając cenne zastosowania i nieco historii
Muzeum Etnograficzne w Toruniu na podstawie przekazów Oskara Kolberga, znanego etnografa, przytacza następujące metody związane w burzą:
- Widząc na niebie błyskawice, należało przeżegnać się znakiem krzyża świętego albo odmówić modlitwę, najlepiej do świętego Floriana lub świętej Agaty.
- Gdy zbliżała się burza, kropiono dom święconą wodą lub okadzano go dymem z ziół poświęconych w Boże Ciało.
- Właściwości ochronne miały również gałązki brzozowe wzięte z ołtarzy ustawianych w czasie Bożego Ciała.
- Wokół gospodarstwa chodzono z zapaloną gromnicą, stawiano ją też w oknie.
- Praktykowano także okrążanie domu z dzwoneczkiem, zwanym loretańskim oraz bicie w dzwony kościelne.
Dzwon burzowy albo kościelny odganiał pioruny
Na dawnych wsiach wierzono, że dźwięk dzwonów rozganiał chmury i odpędzał płanetników. Płanetnikami nazywano demony odpowiedzialne za burze i gradobicia. Jak wspomina toruńskie muzeum, zwyczaj ten zanikł na początku XX wieku, wraz z zakazem władz kościelnych używania dzwonów do tych celów.
Centralne Muzeum Pożarnictwa przypomina, że tam, gdzie do kościoła było daleko, budowano drewniane wolnostojące dzwonnice. Ówczesne społeczeństwo miało wierzyć, że siła, z jaką roznosi się dźwięk, oddala pioruny, nawałnice i wichury z dala od zabudowań.
CMP: Na dzwonach burzowych często umieszczano łacińską sentencję: „Vivos voco, mortuos plango, fulgura frango” (Żywych zwołuję, zmarłych opłakuję, pioruny kruszę).
Poza specjalnymi mocami odganiającymi, rozlegające się dzwony pełniły rolę alarmu burzowego, który nakazywał ostrożność i przygotowanie podręcznego sprzętu gaśniczego, takiego jak szpryce, wiadra, beczki z wodą.
Sól świętej Agaty i stal jako ochrona przed burzą i pożarem
Znacie powiedzenie, które mówi, że „Sól świętej Agaty od ognia strzeże chaty”? Świętą w kościele katolickim wspomina się 5 lutego i wówczas święci sól, chleb i wodę. Wszystkie te elementy mają chronić domostwa i domowników od ognia.
Ogień wywołany piorunem pomagała ugasić właśnie sól poświęcona 5 lutego. Niekiedy sól rzucano w kierunku zbliżających się chmur burzowych, by odpędzić niebezpieczeństwo.
Etnografowie wspominają jeszcze o stali, którą wykorzystywano, by bronić się przed niekorzystnym wpływem burz. Gospodynie wkładały do kurzych i gęsich gniazd stalowe przedmioty, np. noże, by huk nie zaszkodził jajkom.
Aby chmury się porozrywały, przed drzwiami układano siekierę ostrzem ku górze lub bronę zębami do góry.
Zalecenia RCB w czasie burzy
Ciekawostki na temat ludowych zwyczajów nie powinny uśpić naszej czujności, gdy zbliża się lub już nas zastała burza. Jak zachować się, jeśli burza zastanie nas poza domem. Zalecenia Rządowego Centrum Bezpieczeństwa:
- jak najszybciej znajdź bezpieczne schronienie,
- unikaj przebywania pod drzewami,
- unikaj przebywania na otwartej przestrzeni,
- jeżeli znajdujesz się na otwartej przestrzeni – poszukaj obniżenia terenu (staraj się nie być najwyższym punktem) i kucnij,
- wyjdź z wody na brzeg,
- zostań w samochodzie.
Natomiast w domu, jeżeli widzisz iskrzenie domowej instalacji elektrycznej, popalone przewody lub czujesz swąd – wyłącz elektryczność oraz gaz i natychmiast wezwij odpowiednie służby techniczne. Unikaj używania sprzętów elektrycznych i elektronicznych zasilanych z sieci
Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal Strefa Agro codziennie. Obserwuj Strefę Agro!
Źródła: etnomueum.pl, cmp-muzeum.pl
