Spis treści
Chleb i sól św. Agaty od ognia strzeże chaty – znacie to polskie przysłowie? A może dziadkowie opowiadali, że w sytuacji, kiedy piorun uderzył w stodołę sąsiada, to oprócz gaszenia, ktoś sypał w pobliżu sól poświęconą 5 lutego? Tak, to jedna z mocy, w którą głęboko wierzono na dawnej wsi.
Dlaczego w kościele 5 lutego świeci się sól i chleb?
Dziś również sól chleb i wodę święci się piątego dnia lutego w kościołach. Księża zapowiadają tę czynność z racji nadchodzącego zwyczajowego wspomnienia św. Agaty, dziewicy i męczennicy. „Na Mszach św. poświęcimy chleb i sól, które mają chronić nasze domy przed kataklizmami” – brzmią ogłoszenia parafialne.
„W Kościele Katolickim pierwsze dni lutego należą do patronów, którzy chronią domostwa przed klęskami żywiołowymi, strzegą od rozmaitych chorób, a za ich wstawiennictwem dzieją się cuda”, przypomina Muzeum Wsi Radomskiej.
Czego patronką jest święta Agata?
W niedzielę 5 lutego w Kościele katolickim przypada święto świętej Agaty. To chrześcijańska męczennica, która zmarła 5 lutego 251 roku. Nazywana „ognistą świętą” jest patronką zawodów związanych z ogniem, czyli m.in.
- kominiarstwa,
- ludwisarstwa,
- odlewnictwa,
- z racji swej śmierci (próbowano ją spalić, wcześniej okaleczano), także pielęgniarstwa.
Tajemnicza moc chleba i soli świętej Agaty w ludowej tradycji
Jak kiedyś, tak i dziś w dniu patronalnym świętej w kościołach parafialnych błogosławi się chleb, sól i wodę. Etnografowie wspominają, że wszystkie trzy składniki skrzętnie chowano w domach, by za pośrednictwem świętej, chroniły domy od nieszczęść, klęsk żywiołowych, a przede wszystkim od ognia.
Sól. Ogień i woda. Dawniej, szczególnie na wsiach wierzono, że sól wrzucona do ognia tłumi go. Dlatego sięgano po zapas soli, gdy w wybuchał pożar. Badacze z Muzeum Wsi Radomskiej: Popularnym zwyczajem na wsi było obchodzenie domostw podczas burzy z obrazem świętej Agaty, który miał chronić przed uderzeniem pioruna. Sól świętej Agaty trafiała również do studni, co miało zapewnić oczyszczenie wody.
Chleb, dom i zwierzęta. Sól miała działać, kiedy dochodziło do pożaru, chleb miał – jeśli można tak powiedzieć – działanie profilaktyczne. Poświęcone kawałki chleba przyniesione z kościoła rozmieszczano w zagrodach i chałupach. Miały chronić przed pożarem i zapewniać pomyślność w domu.
Moc świętej Agaty miała działać również na zwierzęta, dlatego chłopi chlebem i solą karmili zwierzęta, by uchronić je od zarazy. Wypieczone z pszenicy, żyta i otrąb chlebki świętej Agaty podawano bydłu przed wypędzeniem na pastwisko, wołom, gdy po raz pierwszy zaprzęgnięto je do pługa oraz krowom tuż przed ocieleniem się, podaje radomskie muzeum.
Formuła wypowiadana przez księży: „Prosimy, aby Jezus Chrystus, Chleb Żywy, który zstąpił z nieba, pobłogosławił chleb i wodę za wstawiennictwem naszej Patronki. Błagamy też, aby chleb i woda za wstawiennictwem św. Agaty chroniły nas i nasze domostwa, mieszkania od niebezpieczeństw pożaru i od innych przeciwności”.
