Niedostateczny nadzór uboju, problemy kadrowe. Jak wygląda system kontroli bezpieczeństwa żywności w Polsce? NIK podsumowuje

- NIK przy współudziale pracowników naukowych uniwersytetów rolniczych przeanalizowała 9 swoich kontroli przeprowadzonych w ciągu ostatnich 6 lat oraz wyniki 5 audytów Komisji Europejskiej dotyczących bezpieczeństwa żywności w Polsce. W efekcie powstały rekomendacje, które mają usprawnić system kontroli i wpłynąć na ogólny poziom stanu zdrowia społeczeństwa – informuje Najwyższa Izba Kontroli.

Niejasny podział kompetencji to problem wielu polskich jednostek. Jak ustaliła Najwyższa Izba Kontroli, instytuty weterynarii i jednostki sanitarne nie przekazują sobie informacji odnośnie nadzoru nad produktami. Audyt przeprowadzony przez UE w 2019 roku wskazał, że organy Inspekcji Sanitarnej nie znały liczby niezarejestrowanych podmiotów, które prowadziły produkcję podstawową.

Kontrole wskazały także, że z braku kadry zatrudniano osoby z wykształceniem pokrewnym lub odmiennym. Ci, którzy pełnili wyższe stanowiska, np. inspektora weterynaryjnego mieli do nadzoru większe ilości podmiotów.

- Przykładem może być kontrola przeprowadzona przez NIK w 2017 r. w województwie lubuskim, która wykazała, że w latach 2015-2016 na jednego inspektora weterynaryjnego przypadało od 142 do 312 podmiotów, które miał nadzorować – dowiadujemy się z raportu.

W latach 2014-2016 Inspekcja Weterynaryjna nie pełniła nadzoru nad ubojem zwierząt gospodarskich, a nadzór nad transportem sprawowała nieregularnie.

- Powiatowi lekarze weterynarii praktycznie nie kontrolowali zgłoszonych ubojów gospodarczych (z 17 skontrolowanych jedynie dwóch przeprowadzało pojedyncze kontrole), nie znali zakresu stosowania przepisów o ochronie zwierząt, zakresu rejestracji ubojów ani kwalifikacji osób przeprowadzających ubój. NIK ustaliła, że pomimo obowiązku, hodowcy informowali powiatowych lekarzy weterynarii tylko o niektórych planowanych ubojach gospodarskich – czytamy w komunikacie.

W tym samym zakresie braki ujawniła Unia Europejska w 2019 roku. Stwierdzono nieefektywny system działań i poprawki w zakresie transportu rannych zwierząt.

Dane Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności w 2015 roku wskazują, że polskie stacje sanitarno-epidemiologiczne nie posiadają odpowiedniego sprzętu do kontroli np. pozostałości środków ochrony roślin w produktach. Z powodu finansowych ograniczeń także w 2019 badania nie były dostateczne – nie wykonano 47 z 50 zaplanowanych w kierunku migracji substancji z opakowań sztucznych do żywności.

O zagrożeniu związanym z żywnością informuje system RASFF (System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności). Najczęściej chodzi o obecność bakterii niebezpiecznych dla zdrowia. Do 30 września 2020 roku wysłano 273 komunikaty dotyczące polskiej żywności. To najwyższy wynik w całej Unii Europejskiej.

Rażące błędy wskazują, że polscy producenci oraz polskie organy kontroli mają przed sobą wiele pracy. Według NIK sposobem na poprawę jakości bezpieczeństwa żywności są m.in.

• ujednolicenie struktur urzędowej kontroli żywności,
• edukacja społeczeństwa odnośnie zdrowego odżywiania,
• zwiększenie skuteczności działań kontrolnych
• oraz podejmowanie działań mających na celu wpływ na rozwiązania unijne.

Źródło: NIK