Policzyli zwierzęta chronione w Polsce. Wilków przybywa, ale cietrzewie mają się kiepsko

Jak w każdym europejskim kraju, także w Polsce mamy gatunki zwierząt, roślin i grzybów objęte ścisłą ochroną: 589 gatunków zwierząt, w tym: 92 gatunki bezkręgowców oraz 497 gatunków kręgowców: 50 gatunków ssaków, 427 gatunków ptaków, 5 gatunków gadów, 10 gatunków płazów i 5 gatunków ryb), a także 415 gatunków roślin (w tym 270 gatunków roślin nasiennych) oraz 232 gatunki grzybów.

Według Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt spośród gatunków zagrożonych wyginięciem (krytycznie zagrożonych [CR], zagrożonych [EN] i narażonych [VU]) w Polsce żyje 61 gatunków zwierząt, w tym 13 gatunków ssaków, 34 gatunki ptaków i 9 gatunków ryb. W Polskiej Czerwonej Księdze Roślin zostało wymienionych również 315 gatunków roślin zagrożonych wyginięciem.

Według analizy Głównego Urzędu Statystycznego "Ochrona Środowiska 2021" w Polsce występują 3 duże drapieżniki: niedźwiedź brunatny, ryś i wilk. Wszystkie są gatunkami chronionymi przez polskie prawo (niedźwiedź od 1952 r., ryś od 1995 r., wilk od 1998 r.).

W 2020 r. w stanie dzikim odnotowano 381 niedźwiedzi (+223% od 2000 roku), 580 rysi (+104% od 2000 r.), natomiast jedna z największych w Europie populacji wilka liczyła 3 530 osobników (+225% od 2000 roku). Więcej danych o liczbie zwierząt

Zalana łąka, zagryzione zwierzę na pastwisku. W całym 2020 r. zgłoszenia dotyczyły 6 948 szkód wyrządzonych przez zwierzęta prawnie chronione. Najczęstszymi winowajcami są tu bobry, ponieważ ich działania stanowią 82% wszystkich zgłoszeń. Najmniej szkód dotyczyło rysi (19).

Za straty przyznawane są rolnikom odszkodowania. Z tego tytułu wypłacono 32,3 mln zł, przy czym 90% tej kwoty stanowiły odszkodowania wyrządzone przez bobry. Średnio za jedno zgłoszenie szkód wyrządzonych przez bobry wypłacano 5,2 tys. zł.

GUS wskazuje, że takie zwierzęta jak niedźwiedź, ryś, wilk, żubr i bóbr to gatunki, których sposób bytowania może powodować szkody w uprawach, lesie, pasiekach i w hodowli zwierząt gospodarskich. Wypłata odszkodowań za szkody wyrządzone przez zwierzęta prawnie chronione dokonywana jest na mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

• niedźwiedzie (w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w uprawach rolnych),
• rysie (w pogłowiu zwierząt gospodarskich),
• wilki (w pogłowiu zwierząt gospodarskich),
• żubry (w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym),
• bobry (w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim).

Zezwolenie na redukcję zwierząt chronionych może wydać Generalny i/lub Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Jedno zezwolenie może zawierać zgodę na redukcję osobników więcej niż jednego gatunku.

Według danych Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w 2020 r. wydano zezwolenia na redukcję:

• 5 gatunków ssaków,
• 433 gatunków ptaków,
• 3 gatunków płazów oraz
• 26 gatunków ryb.

Wśród wydanych decyzji:

• 275 dotyczyło redukcji 5 839 osobników oraz 25 rodzin bobra europejskiego,
• 48 – redukcji 481 osobników wydry,
• 3 – redukcji 52 osobników żubra,
• 18 – redukcji 41 osobników wilka.

Co do zasady na zwierzęta chronione polować nie wolno. Czasem jednak uśmiercenie jest konieczne. GUS w swojej analizie wskazuje, że głównym powodem wydania zezwoleń na redukcję ssaków były wyrządzane przez nie szkody oraz bezpieczeństwo powszechne.

W przypadku ptaków przyczyną wydanych decyzji zezwalających na redukcję było skrócenie cierpienia poprzez eutanazję, a gdy chodziło o czaplę białą, czaplę siwą, gołębia miejskiego, kormorana, kruka, mewę białogłową i mewę srebrzystą powodem okazały się również wyrządzone przez te gatunki szkody. Większość zgód wydanych dla gatunków płazów i ryb zostało wydanych na redukcję w celach naukowych.

Celem ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów jest zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących na terenie kraju lub innych państw członkowskich Unii Europejskiej rzadkich, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie przepisów i umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a także zachowanie różnorodności
gatunkowej i genetycznej.

Listę gatunków objętych ochroną określa rozporządzenie. Ujmuje ono także sposoby wykonywania ochrony oraz stosowane ograniczenia, zakazy i nakazy przewidziane odpowiednimi przepisami, również biorąc pod uwagę obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa Unii Europejskiej. Decyzje dotyczące ochrony gatunkowej mogą być podjęte także zarządzeniem regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

Źródło danych: GUS, dane Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.