Zmiany klimatu bezlitosne dla rolnictwa. Receptą ubezpieczenia?

Wahania temperatur i zmieniające się w trakcie zimy warunki pogodowe -stanowią duże zagrożenie dla zimujących roślin. Tolerancja roślin ozimych, głównie rzepaku i zbóż, na uszkodzenia zimowe i wiosenne uwarunkowana jest przez mrozoodporność (odporność na niską temperaturę) i zimotrwałość (odporność na negatywne czynniki np. silne wiatry, wyprzenie).

- W czasie jesieni i zimy niskie temperatury i krótki dzień sprzyjają przygotowaniu się roślin do przetrwania okresu zimy – mówi Jakub Welz, zastępca dyrektora Działu Ubezpieczeń Rolnych w ERGO Hestii. - Zahartowane rośliny, bez okrywy śnieżnej, mogą przetrwać nawet temperaturę poniżej -10°C. Na wiosnę jednak, wskutek rozhartowania, rośliny tracą tę odporność i nawet kilkustopniowy mróz może je całkowicie zniszczyć. Wegetacja roślin następuje w okresie wystąpienia dodatnich temperatur nocą, a w dzień - gdy temperatura przekracza 10°C. Jeśli wymienione temperatury wystąpią i utrzymają się przez trzy kolejne dni, to wówczas będzie widoczne pobudzenie roślin i tym samym możliwe prawidłowe i faktyczne ustalenie stanu plantacji po skutkach zimy.

Szkody powstałe w wyniku przezimowania w uprawach mogą powstać wskutek następujących zjawisk: wymarznięcia, wymoknięcia, wyprzenia, wysmalenia i wysadzania.

Najbardziej niebezpieczne dla ozimin są mroźne temperatury przy jednoczesnym braku okrywy śnieżnej lub jej cienkiej warstwie. Ponadto gwałtowne ocieplenie powodujące odwilż, a następnie ponowne mrozy, w znacznym stopniu osłabia rośliny. Skutkiem takiej pogody jest wymarzanie upraw. Ma to wpływ zarówno na jakość, jak i ilość plonu, gdyż uszkodzone rośliny stają się podatne na choroby i szkodniki. U przemarzniętych roślin następuje odwodnienie komórek, tworzą się kryształki lodu niszczące cytoplazmę. Objawami są żółknięcie, brunatnienie i skręcanie liści. Chore rośliny łatwo wyjąć z ziemi. Rośliny zasychają i powstają puste miejsca. W przypadku, gdy węzeł krzewienia będzie zdrowy, roślina zregeneruje się, choć rozwój będzie opóźniony – wyjaśnia Katarzyna Dobosz-Rojewska z ERGO Hestii.

Z kolei długo zalegająca woda z topniejących śniegów pozbawia rośliny tlenu, w efekcie gniją, co prowadzi do tzw. wymoknięcia roślin.

- Śnieg pokrywający w dłuższym czasie niedostatecznie zmarzniętą glebę, doprowadza do tzw. wyprzenia roślin – podkreśla dr inż. Krzysztof Kozdemba, ekspert sopockiego ubezpieczyciela. - Pod okrywą śnieżną utrzymuje się początkowo temperatura bliska 0oC, wskutek czego rośliny silniej oddychają niż gdy ziemia jest całkowicie zmarznięta. Również długo zalegający na przedwiośniu śnieg sprzyja wyprzeniu roślin, czyli ich „duszeniu”. Brak fotosyntezy powoduje wyczerpanie zapasów substancji zapasowych i w wyniku tego osłabienie i zamieranie (osłabienie fizjologiczne). Rośliny długo przebywające pod zalegającym śniegiem stają się bardziej podatne na choroby, w szczególności na porażenia przez pleśń śniegową, a więc pałęcznicę.

Kolejnym zagrożeniem jest tzw. wysmalanie roślin, czyli negatywne oddziaływanie silnych i mroźnych wiatrów, występujących przy braku okrywy śnieżnej. W takich warunkach słabnie węzeł krzewienia i zachodzi nadmierna transpiracja. Rośliny stopniowo więdną, brunatnieją, zasychają i giną.

Z kolei szkody związane z wysadzeniem roślin (wypieranie roślin z gleby) to efekt częstych zmian pogody, szczególnie na przedwiośniu, kiedy temperatura w dzień jest dodatnia, a nocą ujemna. Im wcześniej nadejdzie wiosna oraz im bardziej gwałtowne są skoki temperatury, tym większe szkody w uprawach.

Gleby bogate w próchnicę mają dużą zdolność pochłaniania wody, dlatego zamarzając zwiększają swoją objętość, a rozmarzając osiadają. Zmiany objętości gleby są powolne, jednak powodują znaczne uszkodzenia i rozrywanie korzeni, a nieraz nawet wydobycie roślin na wierzch – dodaje Krzysztof Kozdemba.

Jest wiele czynników pogodowych decydujących o właściwym przezimowaniu roślin. Istnieją różne metody agrotechniczne, wynikające z dobrej praktyki rolniczej, które mogą zwiększyć zimotrwałość ozimin (właściwa agrotechnika, odporne odmiany). Jednak i tak nie jesteśmy w stanie w pełni zabezpieczyć roślin przed uszkodzeniami.

Dlatego alternatywą na coraz bardziej nieprzewidywalne warunki pogodowe w trakcie zimy są dotowane ubezpieczenia rolne. Ujemne skutki przezimowania zostały zdefiniowane w art. 3 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Prawo do dotowanego ubezpieczenia mają rolnicy i producenci rolni uprawiający rośliny takie jak: zboża, kukurydza, rzepak, chmiel, tytoń, warzywa gruntowe, drzewa i krzewy owocowe, truskawki, ziemniaki, buraki cukrowe i rośliny strączkowe.

ERGO Hestia już trzeci rok realizuje z powodzeniem program ubezpieczeń rolnych. Likwidacja szkód jest kluczowa, dlatego szybko i efektywnie rozwijamy kompetencje wewnętrzne oraz współpracę z profesjonalnymi podmiotami zewnętrznymi. 18 marca rozpoczęliśmy sezon wiosenny, w ramach którego można zakupić ubezpieczenia upraw rolnych, z pokryciem przez państwowe dotacje – zaznacza Jakub Welz.

ERGO Ubezpieczenia Rolne to kompleksowa oferta dla rolników i producentów rolnych, obejmująca ubezpieczenie upraw, zwierząt, mienia oraz maszyn i narzędzi rolniczych.