Jaka jest różnica między globalnym ociepleniem a zmianą klimatu? Chociaż są używane zamiennie, terminy są w rzeczywistości różne

O globalnym ociepleniu i zmianie klimatu mówi się coraz częściej i coraz głośniej, głównie dlatego, że są coraz bardziej widoczne i mają wpływ na nasze codzienne życie. Susze, powodzie, ekstremalne zjawiska pogodowe, topnienie lodowców to tylko niektóre sytuacje, które z roku na rok się pogłębiają. O co w tym wszystkim tak naprawdę chodzi?

„Globalne ocieplenie oznacza stałe podnoszenie się średniej temperatury powietrza na świecie w odniesieniu do pewnego okresu obserwacyjnego. Główną przyczyną przyspieszenia tych zmian jest działalność człowieka, która doprowadziła do znacznego ogrzania lądów, oceanów i atmosfery” - podaje rządowa strona Edukacja Ekologiczna.

Od ponad stu lat prowadzone są badania, które mają zmierzyć i wskazać dokładne przyczyny globalnego ocieplenia.
Średnia temperatura powierzchni Ziemi wzrastała i spadała w historii naszej planety. Najbardziej kompletne globalne zapisy temperatur, co do których naukowcy mają duże zaufanie, pochodzą z 1880 r. Przed tą datą, już w XVI wieku rolnicy i naukowcy rejestrowali dzienne temperatury, pomiary opadów oraz pierwszych i ostatnich przymrozków w swoich osobistych pamiętnikach.

Naukowcy nieustannie udoskonalają dokładność rejestrowanych danych oraz sposób ich interpretacji i modelowania. Rejestry temperatur różnią się w zależności od regionu, wysokości, instrumentów i innych czynników, ale im bliżej jesteśmy teraźniejszości, tym bardziej naukowcy są pewni faktów związanych z globalnym ociepleniem.

Obecnie, z posiadanych danych można zaobserwować, że średnia temperatura na Ziemi wzrosła znacznie szybciej w ciągu ostatnich 50 lat niż podczas jakiegokolwiek ocieplenia w przeszłości.

Efekt cieplarniany – począwszy od połowy XIX wieku – naukowcy zaczęli identyfikować zmiany w stężeniu dwutlenku węgla jako główną przyczynę globalnych zmian temperatury. W 1856 roku amerykańska fizyk Eunice Foote jako pierwsza wykazała, w jaki sposób dwutlenek węgla pochłania promieniowanie słoneczne. Wyższy poziom dwutlenku węgla i innych gazów w atmosferze powodują ocieplenie klimatu.

Ludzie spowodowali najszybsze i najpoważniejsze zmiany temperatur na świecie. Już w 1800 roku przyrodnik Alexander von Humboldt zaobserwował, jak wylesianie podniosło temperatury atmosferyczne w regionach.

Spalanie węgla wzrosło stokrotnie w XIX wieku, o kolejne 50% do 1950 r., potroiło się w latach 1950-2000, a następnie ponownie prawie podwoiło się w latach 2000-2015. Zużycie ropy naftowej podążało jeszcze szybszą krzywą wzrostu, zwiększając się 300-krotnie w latach 1880-1988, następnie wzrosło o kolejne 50% do 2015 r. Zużycie gazu ziemnego wzrosło najszybciej, zwiększając się tysiąckrotnie między późnymi latami osiemdziesiątymi XIX wieku a 1991 r., a następnie o kolejne 75% do 2015 r.

Uderzający jest równoległy wzrost zużycia paliw kopalnych i wzrost globalnych temperatur powierzchniowych. Według IPCC emisje gazów cieplarnianych wzrosły do poziomów „niespotykanych od co najmniej ostatnich 800 000 lat” i „niezwykle prawdopodobne, że były dominującą przyczyną obserwowanego ocieplenia od połowy XX wieku.”

– Bezpośrednią przyczyną drastycznego wzrostu temperatury  jest wieloletnie spalanie przez człowieka paliw kopalnych (węgla, ropy, gazu) wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej, transportu, czy w przemyśle. Związane z tym uwalnianie do atmosfery dodatkowych ilości gazów cieplarnianych, powoduje podwyższanie się średniej globalnej temperatury – podaje WWF Polska.

Zmiany klimatu wywołane globalnym ociepleniem, za którym stoi człowiek, mają i będą miały długoterminowe skutki. Efekty te, o których kiedyś sądzono, że zaczną pojawiać się w dalekiej przyszłości, są dziś coraz bardziej widoczne, a najbardziej widoczne są zmiany wzorców pogodowych.

Cytując WWF „skutki zmiany klimatu są już odczuwalne na całym świecie. Według Specjalnego Raportu IPCC (Międzyrządowy Panel ds. Zmiany Klimatu) ,,Global Warming of 1,5°C” przy wzroście średniej globalnej temperatury o 2°C będą one dużo poważniejsze, niż prognozowano dotychczas”. Czekają nas częstsze:

• burze,
• powodzie,
• fale upałów,
• susze,
• wichury,
• pożary,
• gwałtowne uderzenia mrozu,
• podnoszenie się poziomu mórz i oceanów.

Globalne ocieplenie sprawiło, że pogoda stała się bardziej szalona i bardziej niestabilna, ponieważ klęski żywiołowe wykazały „wykładniczy wzrost w ostatnich dziesięcioleciach” zarówno pod względem intensywności, jak i częstotliwości. Klęski żywiołowe, które zdarzają się „raz na sto lat”, takie jak pożary, śmiertelne fale upałów, susze, powodzie, burze tropikalne, huragany, zamiecie śnieżne i lawiny, odnotowały dziesięciokrotny wzrost od 1960 r. Według Światowej Organizacji Meteorologicznej w ciągu ostatnich 50 lat połowa wszystkich odnotowanych katastrof i 74% związanych z nimi strat ekonomicznych była spowodowana pogodą, klimatem i zagrożeniami wodnymi, takimi jak powodzie.

Często trudno jest przypisać jakieś szczególne ekstremalne zjawisko pogodowe globalnemu ociepleniu. Naturalna zmienność klimatu jest odpowiedzialna za krótkoterminowe, z roku na rok zmiany wzorców pogodowych, zwłaszcza na poziomie regionalnym. Jednak długoterminowy schemat wydarzeń pogodowych ujawnia zmianę klimatu.

Tym, co można przypisać globalnemu ociepleniu, jest zmieniający się klimat, w którym cieplejsze oceany i cieplejsze powietrze zwiększają prawdopodobieństwo i intensywność susz, fal upałów, burz, huraganów i innych ekstremalnych zjawisk pogodowych. Przypisywanie ekstremalnych zdarzeń jest raczej kwestią prawdopodobieństwa niż pewność, biorąc pod uwagę, że okoliczności, o których mowa, często nie mają precedensu historycznego.

Porównując obecne ekstremalne zdarzenia z historycznymi o różnej intensywności i różnych warunkach atmosferycznych, naukowcy mogą w coraz bardziej rygorystyczny sposób wyjaśniać rolę, jaką globalne ocieplenie odegrało w pogorszeniu ekstremalnych warunków pogodowych.

Bardziej śmiercionośne niż klęski żywiołowe są zmiany klimatu, które zagrażają całej biosferze Ziemi, czyli ekosystemom podtrzymującym życie. Gatunki próbujące przystosować się do zmieniającego się klimatu często zawodzą.

Jednym z przykładów są koralowce, które giną, gdy oceany pochłaniają atmosferyczny dwutlenek węgla i stają się coraz bardziej kwaśne. Kiedy torfowiska i przybrzeżne tereny podmokłe wysychają z powodu rosnących temperatur, ich martwa roślinność rozkłada się szybciej i uwalnia gazy cieplarniane, przyczyniając się do „efektu kaskadowego”, w którym katastrofy przyczyniają się do kolejnych. Wywołane klimatem „punkty krytyczne”, które już trwają, prowadzą do poważnych strat w różnorodności biologicznej i osłabiają całe ekosystemy.

Źródło: Treehugger, WWF Polska, gov.pl